تشریح وضعیت دهک‌های جامعه از نگاه یک اقتصاددان

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از ایسنا، باید توجه داشت که فقر از موضوعات با اهمیت در اقتصاد است که کاهش آن در جامعه باید اولویت همه دولت ها باشد. برای بررسی ابعاد فقر شاخص های مختلفی وجود دارد که یکی از آنها خط فقر است. فقر در دو نوع اصلی تعریف می شود که یکی فقر مطلق و دیگری فقر نسبی است. فقر مطلق آن است که فرد نمی تواند نیازهای ضروری زندگی مانند سرپناه و غذا را هم تامین کند. این مسئله در کشور ما چندان شایع نیست و کاهش پیدا کرده است، از سوی دیگر فقر نسبی که به معنای نداشتن استانداردهای زندگی است متاسفانه در کشور ما شایع است و برخی آمارها نشان می دهد که این مسئله در حال گسترش است. به خصوص در دهه ۹۰ بخش زیادی از جامعه برای دسترسی به استانداردهای یک زندگی مطلوب دچار مشکل شدند. عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان در این باره در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در مورد خط فقر و درصد جمعیت زیر خط فقر اظهارنظرهای مختلفی در اقتصاد ایران صورت گرفته است، اظهار کرد: با توجه به این اظهارات باید درک واقع بینانه ای از این موضوع داشته باشیم. محمد واعظ با اشاره به اینکه دو نوع فقر را باید از هم تفکیک کرده و تعریف دقیقی برای هر کدام لحاظ کنیم، افزود: فقر نوع اول، فقر مطلق است و منظور کسی است که نمی تواند کالری مورد نیاز بدن را تامین کند.

وی توضیح داد: ارزش پولی خط مطلق فقر به طور متوسط در ایران برای یک خانوار با بعد ۳.۵ نفره، درآمدی معادل هزینه ۱.۷ میلیون تومان در ماه است و اگر خانواری درآمدی بالاتر از این عدد داشته باشد، مشمول خط مطلق نیست. استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان همچنین در مورد فقر نسبی که خانوار حداقل نیازهای عرفی خود شامل غذا، پوشاک، مسکن، حمل و نقل، بهداشت و درمان و … را نمی تواند تامین کند، گفت: براین اساس خط فقر نسبی برای یک خانوار متوسط درآمدی حدود ۴.۵ میلیون تومان است و اگر خانوار متوسطی بالاتر از این عدد درآمد داشته باشد، بالاتر از خط فقر قرار دارد. وی تاکید کرد: جمعیت زیر خط فقر در ایران براساس آمارهای هزینه ای اگر ملاک فقر نسبی باشد حدود ۳۵ درصد و اگر فقر مطلق باشد حدود ۱۵ درصد است. دهک های ۵، ۶ و ۷ دچار مشکل شده اند

واعظ همچنین با بیان اینکه در شهرهای کوچک و روستاها بخشی از امکانات خانوار از روش های غیربازاری تامین می شود، تاکید کرد: باید توجه داشت این روش ها اثر تعدیل کننده ای بر روی برآوردهای مختلف شاخص های رسمی دارد؛ برای مثال خانواری که در منزل خود پرورش مرغ و یا یک راس دام دارد باید اثر تولیدی و درآمدی آن را باید درنظر گرفت. وی در خصوص شرایط شدید نوسانات نرخ ارز و تورم، اظهار کرد: شرایط موجود، خانواده ها را از نظر رفاهی با سختی معیشت همراه کرده است و حتی معیشت دهک های ۵، ۶ و ۷ درآمدی که دهک های متوسط هستند، دچار مشکل شده اند، به خصوص اگر مخارج این خانوارها متمرکز بر کالاهای وارداتی همچون وسایل طبی، داروهای وارداتی و … باشد.

اقتصاد ایران دارای بنیان های تولیدی است

عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان با تحلیل وضعیت موجود گفت: اقتصاد ایران برخلاف تصور بسیاری افراد دارای بنیان های تولیدی است، درحالیکه اگر اقتصاد ایران فاقد چنین بنیان هایی بود، فشارهای تحریمی هوشمند و چند لایه شرایط شبه قحطی در اقتصاد ایران ایجاد می کرد.

وی توضیح داد: به عنوان مثال اقتصاد ایران تولیدکننده ۳۰ میلیون تن فولاد در سال است که این عدد ۴۰ سال پیش حدود ۱.۵ میلیون تن بود به همین صورت در بخش های دیگر پتروشیمی و … نیز تولیدات بالایی دارد، بنابراین با وجود فشارهای شدید تحریمی، اقتصاد ایران گردش رفاهی خود را انجام می دهد؛ یعنی حداقل رفاه اکثریت جمعیت به صورت درون زا تامین می شود. واعظ همچنین با بیان اینکه اقتصاد ایران در مبادلات خارجی در موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیک قرار گرفته و فرصت ها و راه های مراوداتی متنوعی دارد، گفت: متاسفانه به دلیل دیوان سالاری در سیاست گذاری کلان بخشی قابل توجهی از این فرصت ها به فعلیت نرسیده است، در حالیکه اقتصاد ایران از موقعیت ممتاز منطقه ای در مبادلات تجاری برخوردار است و به شدت می تواند از فرصت توسعه تجارت برای جهش تولید ملی و بالابردن رفاه عمومی بهره مند شود.

شرایط بهتر خانوارهای سن بالا و شهری و کارمندی

وی درباره افزایش ارزش دارایی های مردم همچون مسکن، خودرو و …. در حالیکه هیچ رفاهی را در زندگی احساس نمی کنند، اظهار کرد: 

اگر قیمت کالاهای مصرفی بادوام و کالاهای سرمایه ای همچون طلا در حد نرخ تورم افزایش یابد، به منزله رفاه خانوار نیست، اما به دلیل اینکه طی سه سال اخیر متوسط افزایش قیمت کالاهای مصرفی بادوام همچون مسکن و خودرو و و دارایی های خانوار همچون سهام و طلا بیشتر از متوسط سطح عمومی قیمت کالاها در مقیاس خرده فروشی افزایش داشته است، بنابراین خانوارها متناسب با اینکه چقدر از این کالاها در اختیار دارند، بهره مند شده اند. این استاد اقتصاد تاکید کرد: معمولا خانوارهایی که سن بالاتری دارند در مقایسه با خانوارهای جوان و و خانوارهای شهری در مقایسه با خانوارهای روستایی از این فرصت بیشتر برخوردار شدند، همچنین خانوارهای دارای توانایی برای وام گرفتن در مقایسه با خانوارهایی که به هر دلیل امکان وام گرفتن از شبکه بانکی را نداشته اند، از این شرایط بیشتر بهره مند شده اند. واعظ توضیح داد: به عنوان مثال کارمندان رسمی دولت به دلیل اسناد ضمانت بانکی در مقایسه با کسانی که این امکان برخوردار نیستند و همچنین ملاکین و دارندگان مستغلات بیشتر از شرایط موجود سود برده اند.