‌ترافیک نیم‌قرنی ‌در جاده هراز/ ‌وقتی پروژه سدسازی زندگی بومی‌ها و مسافران را مختل کرد‌

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری تسنیم، هر تعطیلات آخر هفته، جاده‌های منتهی به ییلاقات خوش‌آب‌وهوای شهرستان آمل شاهد صحنه‌ای تکراری و آزاردهنده هستند؛ خودروهایی که در طول مسیر تلاش می‌کنند به مقصد برسند، اما در عمل گرفتار ترافیک سنگین و توقف‌های طولانی می‌شوند، این وضعیت، نه‌تنها شادی سفر و دورهمی‌های خانوادگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه به یکی از چالش‌های معیشتی و روانی شهروندان در روزهای فراغت بدل شده است، اما پرسش این است؛ چرا مسیر آمل تا ییلاقات اطراف، به‌ویژه حدفاصل تونل سد هراز تا دوراهی چلاو، هر هفته به چنین نقطه بحرانی تبدیل می‌شود؟ پاسخ به این پرسش نیازمند بررسی دقیق علل چندگانه و ساختاری است.

اولین عامل، افزایش روزافزون حجم خودروهای شخصی و مسافران است. ییلاقات آمل با جاذبه‌های طبیعی، آب‌وهوا و چشم‌اندازهای بکر، همواره مقصد محبوب گردشگران داخلی بوده است؛ اما رشد جمعیت و افزایش قدرت خرید خودرو، فشار زیادی بر ظرفیت جاده‌ها وارد کرده است. بسیاری از جاده‌ها هنوز متناسب با حجم فعلی تردد طراحی نشده‌اند و همین امر باعث ایجاد گلوگاه‌ها و نقاط توقف طولانی می‌شود.

عامل دوم، ساخت و احداث پروژه‌های عمرانی عظیم مانند سد مخزنی هراز است، این سد که یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های کشور به‌شمار می‌رود، بیش از ۱۶ سال است در دست ساخت است و روند کند اجرای آن، به‌ویژه در بخش‌هایی که مسیر جاده با فعالیت‌های عمرانی تداخل دارد، موجب محدودیت‌های ترافیکی و کاهش پهنای مسیر شده است. مسدود شدن موقت مسیرها، تغییر مسیرهای اضطراری و توقف‌های اجباری خودروها، همگی به افزایش زمان سفر و نارضایتی مسافران دامن می‌زند.

عامل سوم، کمبود زیرساخت‌های جانبی و خدمات رفاهی در مسیر است. توقف‌های طولانی و ترافیک سنگین بدون وجود پارکینگ‌های موقت، سرویس‌های بهداشتی و امکانات امدادی مناسب، فشار روانی و جسمی شهروندان را افزایش می‌دهد و تجربه سفر را ناخوشایند می‌کند. نبود هماهنگی میان نهادهای راه‌سازی، پلیس راه و مدیریت پروژه‌های عمرانی نیز باعث شده است محدودیت‌های ترافیکی به‌شکل سازمان‌نیافته اعمال شوند و گاهی باعث ایجاد هرج‌ومرج و کندی حرکت خودروها شود.

عامل چهارم، کمبود مسیرهای جایگزین و جاده‌های کمکی است. بسیاری از مسیرهای موازی یا فرعی توانایی جذب حجم اضافی خودروها را ندارند و در نتیجه، هر حادثه جزئی، توقف یا تراکم خودروها، به‌سرعت به یک توقف طولانی و چندکیلومتری تبدیل می‌شود، این وضعیت در محدوده دوراهی چلاو و تونل سد هراز به‌شدت محسوس است و تقریباً هر تعطیلات تکرار می‌شود.

کنار عوامل ساختاری، عامل انسانی نیز بی‌تأثیر نیست. رانندگان در مسیرهای ترافیکی سنگین دچار استرس می‌شوند، سبقت‌های خطرناک و توقف‌های ناگهانی افزایش می‌یابد و همین امر خطرات ایمنی را افزایش می‌دهد و باعث کندتر شدن حرکت می‌شود، علاوه بر آن، برخی رفتارهای ناهماهنگ گردشگران و بومیان در استفاده از مسیر، پیچیدگی ترافیک را تشدید می‌کند.

نتیجه همه این عوامل، ایجاد توقف‌های طولانی چندکیلومتری در مسیر رفت و برگشت، کلافگی مسافران و گلایه شدید شهروندان آملی است؛ تجربه‌ای که حتی شیرینی سفر به طبیعت و دورهمی خانوادگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. محدوده دوکیلومتری تونل سد تا دوراهی چلاو، در تعطیلات و روزهای پربازدید، حداقل ۳۰ دقیقه تا بیش از دو ساعت زمان سفر را طولانی می‌کند و به یک بحران روزمره برای شهروندان و گردشگران تبدیل شده است.

اما یکی از مهم‌ترین علل شکل‌گیری این ترافیک سنگین، کم‌عرض بودن مسیر پیش از تونل سد هراز و محدودیت‌های موجود پس از تونل است. این محدودیت مسیر، باعث شده است حجم قابل توجه خودروها در روزهای پربازدید، به‌خصوص تعطیلات چندروزه، به یک گلوگاه غیرقابل عبور تبدیل شود. همزمان با ساخت سد مخزنی هراز، که از بزرگ‌ترین پروژه‌های کشور به‌شمار می‌رود، ایجاد جاده جایگزین در بالادست سد به‌عنوان راهکاری برای کاهش فشار ترافیکی مطرح شده است؛ مسیری که حدود ۱۱ کیلومتر طول دارد و آغاز عملیات آن به بیش از یک دهه قبل بازمی‌گردد.

اما واقعیت تلخ این است که این جاده پس از گذشت حدود ۱۶ سال هنوز نیمه‌کاره باقی مانده و بهره‌برداری کامل از آن تحقق نیافته است، با این وضعیت، تمامی برنامه‌ها برای کاهش بار ترافیکی و مدیریت جریان خودروها در مسیر اصلی، عملاً ناکام مانده است و ترافیک همچنان به‌شکل شدید و مستمر ادامه دارد. ساخت جاده جایگزین می‌توانست پیش از بهره‌برداری کامل سد هراز، نقشی کلیدی در کاهش ازدحام و ایست کامل خودروها ایفا کند، اما تأخیرهای طولانی، نبود منابع کافی و پیچیدگی‌های اجرایی باعث شده است این مسیر جایگزین تاکنون نتواند از ظرفیت خود بهره‌برداری کند،

علاوه بر این، ناایمن بودن بخش‌هایی از مسیر و تونل‌های ایجادشده در جاده بالادست، نگرانی‌های ایمنی را برای شهروندان و مسافران افزایش داده است. هرچند این جاده موقت به‌عنوان راهکاری برای مدیریت ترافیک در محدوده سه‌راهی چلاو طراحی شد، اما به‌دلیل نیمه‌کاره بودن و محدودیت‌های ساختاری، هیچ‌گاه نتوانست بار ترافیک را کاهش دهد و خودروها همچنان در صف‌های طولانی متوقف می‌شوند.

این وضعیت سال‌هاست که ادامه دارد و چندین وزیر و دولت مختلف نیز در طول این سال‌ها مسئولیت اجرای پروژه را به‌عهده داشته‌اند، اما هنوز هیچ راه‌حل عملیاتی و پایدار برای آن ارائه نشده است. از دید شهروندان بومی، این مسئله فراتر از یک مشکل جاده‌ای است؛ نشان‌دهنده کم‌توجهی به زیرساخت‌های حیاتی، فقدان هماهنگی میان نهادهای اجرایی و ضعف در پیگیری پروژه‌های کلان ملی است که مستقیماً بر کیفیت زندگی و تجربه روزمره مردم تأثیر می‌گذارد.

به‌عبارت دیگر، هر بار که تعطیلات نزدیک می‌شود، تصویر خودروهایی که در مسیر کم‌عرض سد هراز تا دوراهی چلاو ایستاده‌اند، خاطره‌ای تلخ از ناکامی برنامه‌های ترافیکی و اجرایی را برای مردم زنده می‌کند. مسیر جایگزین در بالادست سد هراز، با تمام وعده‌ها و تلاش‌های اولیه، هنوز نتوانسته است به راهکاری عملی تبدیل شود و این موضوع، شکاف میان نیازهای واقعی مردم و سرعت تصمیم‌گیری و اجرای پروژه‌های عمرانی را به‌خوبی نشان می‌دهد.

ساکنان بومی منطقه چه می‌گویند؟

ساکنان بومی منطقه، افرادی که سال‌هاست مسیرهای این جاده را می‌شناسند و با ترافیک‌های فصلی آشنا هستند، هر بار با دیدن صف‌های طولانی خودروها و توقف‌های چندساعته، از مسئولان درخواست می‌کنند که تدابیر ویژه‌ای برای مدیریت و کاهش این معضل اتخاذ شود. این گلایه‌ها نه‌تنها از زاویه راحتی و رفاه روزمره است، بلکه انعکاسی از مشکلات عمیق‌تر زیرساختی، کم‌عرض بودن مسیر و تأخیرهای طولانی در تکمیل پروژه‌های راه‌سازی است.

برای بومیان منطقه، تعطیلات آخر هفته نه‌تنها فرصتی برای تفریح و گریز از شلوغی شهر، بلکه زمانی برای بازگشت به ریشه‌ها و آیین‌های سنتی خانوادگی است، اما وقتی مسیرها درگیر ترافیک سنگین می‌شوند، این فرصت با موانعی عملی روبه‌رو می‌شود و خاطره شیرین سفرهای خانوادگی جای خود را به تجربه‌ای پرتنش و خسته‌کننده می‌دهد. بسیاری از شهروندان می‌گویند که ساعت‌ها انتظار در جاده، انرژی و انگیزه آنها برای گذران وقت با خانواده را کاهش می‌دهد و حتی برخی خانواده‌ها ترجیح می‌دهند سفر را به روزهای کمتر شلوغ موکول کنند.

این گلایه‌های مکرر، نشان‌دهنده نیاز به اقدام فوری و هماهنگ از سوی متولیان راه و شهرسازی، پلیس راه، و دیگر نهادهای مسئول است. ساکنان بومی به‌خوبی می‌دانند که مشکل صرفاً مربوط به حجم خودروها نیست؛ بلکه ریشه در سال‌ها تأخیر در تکمیل پروژه‌های مهمی مانند جاده جایگزین بالادست سد هراز و محدودیت‌های مسیر فعلی دارد. آن‌ها معتقدند که بدون برنامه‌ریزی و تدابیر ویژه، هر سال با نزدیک شدن تعطیلات، تجربه مشابهی تکرار خواهد شد و هیچ بهبود واقعی در شرایط سفرها مشاهده نخواهد شد.

به‌بیان دیگر، این گلایه‌ها فریادی خاموش از سوی مردم است؛ فریادی که نه‌تنها به‌دنبال راحتی بیشتر، بلکه خواهان عدالت در بهره‌برداری از زیرساخت‌ها و تحقق وعده‌های پروژه‌های راه‌سازی است. ساکنان بومی با تأکید بر ضرورت مدیریت ترافیک، ایمنی مسیر و تکمیل جاده‌های نیمه‌کاره، از مسئولان می‌خواهند که دیگر وقت را تلف نکنند و اقدامات عملی و مؤثر را هرچه سریع‌تر اجرا کنند تا جاده‌ها نه‌تنها مسیر عبور خودروها، بلکه نمادی از پاسخگویی و خدمت‌رسانی به مردم باشند.

در پایان، روایت گلایه ساکنان بومی، بیش از یک اعتراض ساده است؛ این روایت انعکاس دغدغه‌های روزمره، نیاز به توجه جدی به زیرساخت‌ها و یادآوری مسئولیت نهادهای متولی است؛ پیام آشکاری که می‌گوید؛ مردم انتظار دارند تدابیر ویژه اتخاذ شود تا تعطیلات آخر هفته به تجربه‌ای لذت‌بخش و خاطره‌انگیز تبدیل شود، نه ساعات طولانی انتظار و ترافیک خسته‌کننده.

کم‌عرض بودن مسیر قبل و بعد از تونل سد در حال ساخت هراز و تکمیل نشدن جاده ۱۱کیلومتری بالادست سدمخزنی هراز که از آن حدود یک دهه می‌گذرد یکی از مهم‌ترین دلائل  ترافیک شدید و ایست کامل خودروها در روزهای پایانی هفته و تعطیلات چندروزه طی سال‌های اخیر بوده است.

با ساخت جاده جایگزین در بالادست سد در حال ساخت هراز یکی از راهکارهای جایگزین برای کاهش بار ترافیک پیش از بهره‌برداری کامل سد هراز است،
اگرچه ساخت این جاده بعد از گذشت حدود ۱۶ سال نیمه‌کاره مانده است.

به‌دلیل ناایمن بودن بخشی از مسیر و تونل‌های ایجادشده در ساخت جاده جایگزین موقت بالادست سد هراز همزمان با آغاز عملیات این سد با هدف کاهش و مدیریت ترافیک در دوراهی چلاو زمان بیش از ۱۶ سال است که چند وزیر و چند دولت به خود دیده است، طرحی که تاکنون زیر بار ترافیک نرفته است و در کاهش ترافیک مؤثر نبود.

 گلایه شدید نماینده مردم شهرستان آمل از عدم‌پایبندی وزارت نیرو به تعهداتش‌

رضا حاجی‌پور، نماینده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تعلل ۱۶ساله در احداث جاده جایگزین سد هراز اظهار داشت: وزارت نیرو موظف بود همزمان با ساخت سد هراز، جاده جایگزین به‌طول ۱۱ کیلومتر با شیب ۶ درصد و کاملاً استاندارد احداث کند.

وی با بیان اینکه این طرح در دوره‌های دولت‌ها مسکوت مانده است افزود: در زمان حاضر دو دستگاه تونل و یک پل با ارتفاع بالا در مسیر جاده جایگزین به‌طور کامل متوقف است و وعده تکمیل پروژه تا آذر ۱۴۰۴ محقق نمی‌شود.

حاجی‌پور با تأکید به وزیر نیرو از او خواست شخصاً از پروژه سد و جاده جایگزین بازدید کند و خاطرنشان کرد: گزارش‌هایی که معاونان به وزیر می‌دهند با واقعیت‌های موجود فاصله زیادی دارد. در حقیقت جاده‌های شمال گنجایش تعداد خودروهای مسافران آن‌هم با تعداد بالا را در تعطیلات فشرده ندارد و باید تصمیم کارشناسی با در نظر گرفتن اعتبار به‌موقع ملی اختصاص داده شود تا سفری بدون ترافیک در منطقه رقم بخورد.