قدس به روایت تاریخ

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، فلسطین در غرب قاره آسیا و جنوب سرزمین شام قرار دارد که قلب جهان عرب محسوب می شود. مساحت آن ۲۸ هزار و ۹ کیلومتر مربع یا ۱۰ هزار و ۴۲۹ میل مربع است و مشتمل بر منطقه ساحلی در کنار دریای مدیترانه، منطقه کوهستانی و دشت و منطقه صحرایی است.

در اینجا ذکر چند نکته ضروری به نظر می رسد:

۱ـ فلسطین به سبب قرار گرفتن در مسیر سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا از موقعیتی راهبردی برخوردار بوده و حلقه اتصال و مرکز برخورد فرهنگ ها و تمدن ها به شمار می آید.

۲ـ وضعیت جغرافیایی فلسطین و سرزمین شام و نوع پستی و بلندی زمین های آن بسیار حائز اهمیت بوده و علاوه بر آن این سرزمین به سبب قرار گرفتن در کنار مدیترانه و دارا بودن کوه و صحرا تقریباً دارای چهار فصل است.

۳ـ فلسطین دارای دو سیستم بدویت و تمدن است و پیوسته مرکز برخورد بدوی ها و مسافران بوده است. بدین سبب ساکنان بدوی آن با گذشت زمان در روستاها و شهرها اسکان یافتند.

۴ـ مجاورت فلسطین با قدیمی ترین تمدن هایی که بشریت آن را می شناسد یعنی سومری و بابلی در سرزمین رافدین(عراق) در شرق و تمدن مصر در وادی نیل در جنوب غربی.

این در حالی است که این منطقه از کرت، یونان و ایتالیا از سمت دریا و از سرزمین فارس (امپراطوری ایران) و هند از شرق تأثیر پذیرفت و بدین ترتیب بخشی از جاده بین المللی باستانی شد که از دلتای نیل آغاز شده و به شط العرب پایان می یابد.

در این میان شهر قدس از جایگاه بسیار ویژه ای برخوردار بوده و بسیاری از علما و دانشمندان آن را مرکز زمین می‌دانند.

قدس بر روی چهار ارتفاع ساخته شده که چندین دشت و همچنین شهرها و روستاها در اطراف آن قرار دارد. این شهر دارای اهمیت راهبردی و دینی خاصی است.

تاریخ قدس و فلسطین، تاریخی مشحون از حوادث و رویدادهای بی شمار است که می‌توان آن را به دو بخش قبل و بعد از ظهور اسلام تقسیم نمود.

جایگاه قدس نزد مسلمانان

قدس با ادیان آسمانی مرتبط بوده و در دل تمام مؤمنان و معتقدان به ادیان الهی جای دارد. اما ارتباط آن با اسلام و مسلمانان از عمق بیشتری برخوردار است.

قدس از دیرباز جایگاه ویژه ای در اندیشه، تاریخ و میراث اسلامی داشته و مسلمانان آن را مانند فرزند خود مورد سرپرستی و حفاظت قرار داده اند.

این شهر نه فقط در اسلام بلکه در تمام ادیان آسمانی مورد تقدیس و احترام بوده و است. خلفا، امرا، علما و صالحان در آن به ساخت مسجد، تکیه، راه، مدرسه و سایر اماکن مشابه پرداختند. تمام ادیان در آن برای عبادت آزاد بوده و پیوسته امنیت و ثبات داشته است.

قدس به چند سبب از جایگاه ویژه ای در بین مسلمانان برخوردار است:

۱ـ این شهر موطن ابراهیم خلیل، محل پیامبران، محل نزول وحی و مبعث عیسی(ع) بوده است.

ابن عباس در این باره می گوید: پیامبران الهی بیت المقدس را بنا نهاده و در آن سکنی گزیدند. بدین سبب در وجب به وجب آن یک پیامبر نماز خوانده و یا یک ملک اقامت نموده است.

۲ـ قدس اولین قبله مسلمانان و سومین حرم شریف است و پروردگار متعال آن را با لیله الاسرای رسول و حبیب خود ویژگی خاصی بخشید.

پروردگار متعال در قرآن کریم می فرماید: سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی الذی بارکنا حوله لنریه من آیاتنا انّه هو السمیع البصیر.

پیامبر گرامی اسلام نیز فرمودند: لاتشد الرحال الّا الی ثلاثه مساجد مسجدی هذا و مسجد الحرام و المسجد الاقصی.

۳ـ قدس کلید کعبه است.

۴ـ این شهر پایتخت فلسطین و موزه آثار دینی است که به مدت ۱۳ قرن جمع آوری شده و نقطه اتصال کشورهای عربی و مناره ای است که نور هدایت و خیر از آن ساطع می شود.

مسلمانان پیوسته قدس را مورد حمایت قرار داده و هرگز تفاوتی میان ادیان آسمانی در آن و همچنین پیامبران قائل نشدند. در این شهر انواع مساجد، کلیساها و معابد مشاهده می شود و نام پروردگار بر زبان مردم جاری است.

یکی از قدیمی ترین آثار قدس که برای مسلمانان از اهمیت خاصی برخوردار است، مسجد سلیمان است. در این مکان قبه السلسله در کنار قبه الصخره قرار دارد. قبه السلسله منتسب به حضرت سلیمان بن داود(ع) است و بر روی محراب آن نوشته شده است: یا داوود انا جعلناک خلیفه فی الارض فاحکم بین الناس بالحق.

مسلمانان مسجدی را در این مکان برپا کردند که “مقام نبی داوود” نام دارد و کلیدداری آن را یک خانواده مسلمان بر عهده گرفت. برخی مورخان معتقدند که این مقام قبر نبی داوود(ع) است.

در داخل حرم دو مسجد عظیم قرار دارد. مسجد دیگر کرسی سلیمان نام دارد که در هر دو نماز اقامه می شود. علاوه بر آن آثاری که در خارج بیت المقدس قرار دارد و یکی از مشهورترین آن مقام نبی ابراهیم(ع) در شهر الخلیل است که مسجد بزرگی نیز در آن واقع شده است.

مسلمانان هرگز آسیبی به آثار مسیحیان در این شهر وارد نکرده و هرگز آن را مورد بی حرمتی قرار ندادند و این اماکن در دوران های مختلف در دست خود مسیحیان بوده است.

در این میان مسلمانان در طول تاریخ اسلامی و حاکمان مسلمان فقط در حال ساخت و ساز و یا بازسازی بناهای قدیمی در قدس بوده و اهتمام ویژه ای به آن ورزیده اند.

در دوران امویان، عبدالملک بن مروان برای ساخت مسجد الصخره خراج ۷ سال مصر را اختصاص داد و نام وی بر گنبد مسجد با تاریخ ساخت یعنی سال ۷۲ هجری حک شد.

پس از آن خلفا و امرا یکی پس از دیگری به تزیین و نوسازی آن پرداختند تا جایی که به گفته یکی از مورخان غربی به یکی از زیباترین بناهای موجود و مساجد تاریخ تبدیل شد.

عبدالملک مسجد الاقصی را ساخت و فرزندش ولید آن را تکمیل کرد. پس از وی این مسجد در دوران امرایی که یکی پس از دیگری به قدرت رسیدند نوسازی و تزیین و فرش های گران قیمتی در آن قرار داده شد. از جمله این افراد می توان به صلاح الدین ایوبی، سیف الدین ابوبکر، تقی الدین عمر بن شاهنشاه، نورالدین علی و عزیز عثمان اشاره کرد.

مسلمانان از محوطه حرم قدسی، دو مسجد بزرگ و رواق های آن به عنوان محل تدریس علوم دینی بهره گرفتند. اکثر حجاج بیت اللّه الحرام نیز هنگام رفتن و برگشتن به زیارت قدس می آمدند.

روزی از رسول خدا(ص) درباره بیت المقدس پرسیده شد. فرمودند: این سرزمین محشر و منشر است و نماز در آن مانند هزار نماز در نقاط دیگر است.

ایشان در جای دیگر فرمودند: هر که در بیت المقدس بمیرد مانند کسی است که در آسمان مرده است.

و یا اینکه، کسی که می خواهد نقطه ای از بهشت را ببیند به بیت المقدس بنگرد.

در شهر بیت المقدس شمار زیادی از صحابه، تابعین و مجاهدین دفن شده اند مانند عباده بن الصامت الانصاری، شداد بن اوس، ام الخیر، محمد بن کرام و بکر بن سهیل الدمیاطی.

مسلمانان در دوران های مختلف ۳۴ مسجد در قدس ساختند که عمدتا در داخل شهر قدیمی قرار دارد.

همچنین استراحتگاه حجاج پاکستانی، استراحتگاه حجاج هندی و استراحتگاه القادریه برای حجاج افغانستان، در هر استراحتگاه مسجد و اتاق های خواب ساخته شده است.

در قدس همچنین گورستان هایی وجود دارد که برخی صحابه، تابعین، علما، مجاهدان و حکام در آن دفن شده اند مانند: فیروز الدیلمی، سلامه بن قیصر، ذاالاصبع و ابامحمد البخاری.

مسلمانان در کنار این اماکن، ۵۶ مدرسه نیز احداث کرده اند که پذیرای علمای شهر و سایر نقاط است و قرآن ها و کتب خطی نادر نگهداری می شود.

مسجد الاقصی همچنین دارای کتابخانه ای بزرگ است و علما در گذشته از اندلس، مغرب، مصر، عراق و فارس برای درس و تدریس به آن می آمدند. در موزه اسلامی آن نیز صندوق بزرگی حاوی یک قرآن خطی وجود دارد که توسط یکی از ملوک مغرب به طور اختصاصی برای مسجد الاقصی نوشته شده است.

اکثر این اماکن اسلامی به جز گورستان ها در شهر قدیمی موجود است و با یک دیوار باستانی احاطه شده که آخرین بار سلطان سلیمان القانونی در قرن دهم هجری آن را نوسازی کرد.

مساجد شهر قدیمی ۸۶۸ دنم معادل ۸۶۸ هزار متر مربع است که ۲۶ دنم از آن فقط به حرم قدسی اختصاص دارد. این شهر در واقع موزه ای بزرگ آثار باستانی، ساختمان ها، نقوش و از میناکاری های نادری است که نمی توان بر روی آن قیمت گذاشت.

آثار اسلامی باعث شده که قدس بسیار عظیم تر از اورشلیم یهودیان باشد و در ردیف مکه و مدینه قرار گیرد. پیامبر گرامی اسلام(ص) نیز در یکی از احادیث خود این شهر را چهارمین شهر بهشت نامیدند.

بنابر گواهی تمام علمای مسلمان و مسیحی، در این شهر اثری مادی و تمدنی از یهودیان یافت نمی‌شود. لذا چشم پوشی از از این شهر مقدس در واقع چشم پوشی از مقدس ترین مقدسات اسلامی و محروم ساختن آنها از انجام فرایض و شعائر دینی و همچنین خطری بزرگ برای سایر مقدسات در مکه و مدینه و اوقاف اسلامی است که هیچ مسلمانی نمی تواند در برابر آن سکوت اختیار کند.

رابطه مسلمانان با قدس در اصل رابطه ای مبتنی بر قرآن، اندیشه اسلامی و سنت نبوی است. قدس و مسجد الاقصی برای مسلمانان جهان از ابتدا دو نقطه بسیار مهم بود و بخشی از تمدن و میراث فرهنگی مسلمانان و همچنین نقطه وحدت میان ملت های عربی و اسلامی در شرق و غرب جهان محسوب می شود.

در اندیشه اسلامی، قدس بخشی از رشد ایمانی و اعتقادی مسلمانان است که در هیچ شرایطی نمی توان از آن عدول کرد. لذا تفریط از این حق حتی اگر با اجماع باشد از نظر اسلام باطل است زیرا قرآن بالاتر از هر اجماعی است.

لذا باید توجه داشت که سیطره بر قدس به عنوان مرکز معنوی و توحیدی و موقعیت نظامی و سیاسی راهبردی اش و گرفتن آن از دست اعراب و مسلمانان به اضمحلال و فروپاشی جهان اسلام می انجامد و مایه وهن امت و مخدوش شدن کرامت آن است. بدین ترتیب می توان به راحتی عمق ارتباط تاریخ اسلام با شهر قدس از نظر معنوی، سیاسی و نظامی را دریافت.

در ۲۰۰ سال گذشته چه بسیار خون مسلمانان که به خاطر آزاد سازی قدس از دست صلیبی ها، مغول ها و اینک صهیونیست ها بر زمین ریخته شد. آن زمان که امپراطوری عثمانی با بیرون ریختن پرتغالی های اشغالگر از سواحل اسلامی و دور کردن خطر از بیت المقدس بر دریای مدیترانه مستولی شد. پس از مدتی ناپلئون، مصر و سپس فلسطین را مورد تاخت و تاز قرار داد و سالها بعد یعنی در سال ۱۹۴۸ میلادی تاریخ تکرار شد تا قدس و فلسطین محور جنگ ملت های عربی و اسلامی با حمله صهیونیست ها باشد.

این درگیری پس از اشغال کامل فلسطین و همچنین اشغال صحرای سینای مصر و بلندی های جولان سوریه در سال ۱۹۶۷ میلادی به اوج خود رسید و موضوع قدس به موضوع اول تمام ملت های عربی و اسلامی تبدیل شد.

اما از آن زمان به بعد صهیونیست ها برای محو نام قدس از نقشه جهان دست به انهدام تدریجی آثار تاریخی آن و احداث دیواری بتونی به نام دیوار حائل زدند تا آغازی برای یهودی سازی این شهر و حذف نقش تاریخی و معنوی آن برای مسلمانان باشد چرا که رژیم اشغالگر قدس و صهیونیسم بین الملل نمی توانند حضور ملتی دارای ریشه های عمیق تاریخی، تمدن کهن و میراث فرهنگی غنی با آداب و رسوم اسلامی یعنی ملت فلسطین را در این سرزمین تحمل کنند.