تاریخچه حجر الاسود چیست؟

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، حجر اسود، سنگی است سیاه رنگ مایل به سرخی با نقطه‏ های قرمز و خطهای زرد که در زاویه ‏ی شرقی «کعبه» نصب شده است. طواف از مقابل آن آغاز و دور هفتم در همانجا ختم می‏شود. حجر اسود در ارتفاع یک و نیم متر از کف مسجد الحرام قرار دارد. قطر آن سی سانتی متر و وزنش بیش از دو کیلو است. این سنگ سبکتر از آب است و برای همین در آب فرو نمی‏رود. در حال حاضر به علّت حوادثی که اتفاق افتاده از هفده قطعه بهم چسبیده، تشکیل شده است. در عرض آن که در داخل دیوار است، سه بست نقره‏ ای در سه نقطه آن زده شده و بر طول آن که در داخل دیوار است، حلقه‏ای از نقره برای حفظ شکافی که در آن است، نهاده شده و بر طول و عرض بیرونی آن نیز حلقه دایره‏ ای از نقره کار گذاشته شده است. حجر اسود قدیم‏ترین اثر تاریخی و دینی موحّدان و مسلمانان است که در حدود چهار هزار سال سابقه تاریخی دارد. فاصله‏ ی حجر الاسود تا صفا دویست و شصت و دو ذراع و ۱۸ انگشت (هر ذراع نیم متر است) و فاصله آن تا مقام ابراهیم بیست و نه ذراع و نه انگشت و تا چاه زمزم چهل ذراع است. از مقام ابراهیم تا حجر اسود و از چاه زمزم تا حجز اسماعیل، آرامگاه ۹۹ پیامبر قرار دارد و بین رکن یمانی و حجر اسود قبر هفتاد پیامبر است.

حضرت آدم اولین کسی است که کعبه را ساخت و حجر اسود را در ضلع شرقی آن نصب کرد. پس از آن حضرت ابراهیم، کعبه را از نو ساخت و در آن زمان حجر اسود در کوه ابو قبیس افتاده بود. حضرت ابراهیم آن در جای خود نصب کرد. تا اینکه دشمنان کعبه، حجر اسود را در چاه زمزم انداختند تا نابود گردد ولی خاندان حضرت اسماعیل آن را از چاه درآوردند و در جای خود قرار دادند. سپس جدّ چهارم پیامبر قصیّ بن کلاب، کعبه را مرمّت کرد تا اینکه کعبه در اثر باران و سیل تخریب شد و در آن زمان حضرت محمد(ص) ۳۵ سال داشتند و هنوز رسالت خود را اعلام نکرده بودند. قرشیان کعبه را از نو ساختند و حضرت محمد(ص) در ساختن آن به آنان کمک می‏کرد. در نصب حجر اسود بین بزرگان قبیله قریش اختلاف پیش آمد و قرار بر این شد که حضرت محمد(ص) آن را نصب کند. آن حضرت هم به شکل جالبی حجر اسود را در جای خود قرار داد.

پس از آن یزید بن معاویه به مکه حمله کردند. در این حمله کعبه آسیب دید و حجر اسود سه قطعه شد. در سال ۶۴ آسیبهای رسیده به کعبه را تعمیر کردند. در سال ۷۳ هجری قمری حجّاج بن یوسف ثقفی از سوی عبدالملک مروان برای سرکوب عبدالله بن زبیر به مکه حمله کرد و کعبه تخریب شد. به دستور عبدالملک کعبه از نو ساخته شد و حجر اسود را حضرت امام زین‏العابدین(ع) در جای خود نصب کردند.

تا اینکه در سال ۳۱۷ فتنه قرامطه پیش آمد و حجر اسود را دزدیدند و ۲۲ سال نزد خود نگهداشتند. و در سال ۳۶۳ هجری قمری یک مرد رومی به مسجد الحرام رفت و به قصد دزدیدن حجر اسود، مشغول کندن شد، در این حال یک مرد یمنی با خنجر او را کشت. همچنین در سال ۴۱۴ هجری قمری یکی از باطنی‏ها تصمیم گرفت حجر اسود را بدزدد که مردم او را کشتند. و در نهایت در سال ۱۳۵۱ هجری قمری یک فرد افغانی قطعه ‏ای از آن را دزدید ولی توسط مأموران دستگیر و اعدام شد. به حجر اسود از آن پس تاکنون آسیبی نرسیده است.

در روایات اهل بیت(علیهم السلام) آمده است که حجرالاسود در عالم بالا، حقیقت و جوهرى نورانى بوده است. حضرت آدم(علیه السلام)، آن هنگام که در بهشت مى زیسته، با آن مأنوس بوده و این جوهر نورانى، شاهد پیمان خداپرستى حضرت آدم(علیه السلام)بوده است.
چون آدم(علیه السلام) از بهشت به زمین در آمد، حجرالاسود نیز از جهان غیب به صورت سنگى به زمین هبوط کرد. حضرت آدم(علیه السلام) سنگ را دید و شناخت و به یاد بهشت افتاد و عهد و پیمان فراموش شده خود را به یاد آورد. سپس، آن را برداشت و در خانه کعبه نصب کرد. از آن پس، هنگام عبادت نزد سنگ مى رفت و عهد و پیمان خداپرستى را تجدید کرد. و خدا چنین مقرّر فرمود که فرزندان آدم(علیه السلام) نیز نزد آن سنگ رَوند و با دیدنش به یاد بهشت و عهد و پیمان خدایى خویش افتند و آن را استوار سازند.[۱]

براساس برخی از روایات «حجر الاسود» از بهشت آمده و در آغاز رنگ آن سفید بوده و به تدریج بر اثر استلام گنه‏کاران سیاه شده و به رنگ کنونی در آمده است.[۲] و چون در عالم میثاق پیام الهی را درخود جای داده است استلام و بوسیدن آن مستحب است و تجدید عهد و پیمان با خدا تلقی می‏شود.[۳]

همچنین در روایات آمده است که: «حجر الاسود به منزله دست راست خدا در زمین است که مؤمنان با آن بیعت می‏کنند (در طواف آن را استلام و یا حداقل به آن به وسیله دست سلام می‏دهند)».[۴]

منابع برای مطالعه بیشتر:
– «حجر الاسود» میرزا محمد کاظمینی، ۱۳۷۹، انتشارات تشیع
– وسائل الشیعه، ج ۹، ص ۴۰۳، کتاب الحج، ابواب الطواف، باب ۱۳
– تفسیر المیزان، ج ۱، ص ۲۹۰ به بعد، آیات ۱۲۵ تا ۱۲۹ سوره بقره
– صهبای حج، نوشته آیت‏الله جوادی آملی، ص ۲۶۵ چاپ دوم، ۱۳۷۸، مرکز نشر اسراء.
– فصلنامه میقات، نشریه سازمان حج و زیارت.

[۱]. رک: من لا یحضره الفقیه، ج‏۲، ص: ۱۹۱.
[۲]. إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏۲، ص: ۳۲۰.
[۳]. علل الشرائع، ج‏۲، ص: ۴۲۴.
[۴]. بحار الأنوار، ج‏۶۵، ص: ۱۵.