تابستان ۱۴۰۴ در خطر تنش گسترده آبی

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری تسنیم، از ابتدای سال آبی جاری (شروع مهر ۱۴۰۲) تا روز گذشته میزان بارش‌های کشور به ۱۰۱/۱ میلیمتر رسیده که نسبت به بارش‌های درازمدت به طور متوسط در مدت مشابه، افتی ۳۷ درصدی داشته است.

همان‌طور که در جدول بالا مشخص است، ۵ استان بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، سیستان و بلوچستان، و هرمزگان با بیش از ۵۰ درصد کاهش بارش‌ها مواجه بوده‌اند و در بین ۳۱ استان، ۲۸ استان بارش‌های زیر نرمال در سال آبی جاری داشته‌اند.

کاهش بارش‌ها در سال آبی جاری به حدی بوده که در ۵۷ سال گذشته که آمار بارش‌های کشور به ثبت رسیده، تنها دو سال از امسال، کم‌بارش‌تر بوده‌اند و سال جاری رتبه ۵۵ را در بین ۵۷ سال اخیر در میزان بارش‌ها دارد.

بررسی بارش‌های فصلی امسال نشان می‌دهد که بارش‌های پاییز امسال نسبت به متوسط بلندمدت افتی ۳۳ درصدی داشته و بارش‌های زمستان امسال نیز نسبت به متوسط بلندمدت، افتی ۴۳ درصدی را به ثبت رسانده است.

میزان بارش برف در سال آبی جاری نیز نسبت به سال قبل و متوسط بلندمدت با کاهش قابل توجه همراه بوده؛ برف از منابع آبی مهم برای افزایش ورودی به‌سدها در ماه‌های اردیبهشت و خرداد است.

میزان برف باریده شده در سال آبی جاری نسبت به سال گذشته و متوسط ۲۱ ساله، بر اساس آب معادل برف به ترتیب افتی ۱۳ درصدی و افتی ۲۸ درصدی را نشان می‌دهد.

کاهش بارش‌ها اثر مستقیم خود را بر کاهش ورودی آب به سدها و به تبع آن کاهش ذخایر سدهای کشور گذاشته است.

همان‌طور که در جدول بالا مشخص است، میزان ورودی آب به سدهای کشور با کاهشی ۲۹ درصدی مواجه بوده و هم‌اکنون ۴۶ درصد ظرفیت مخازن سدهای کشور خالی است.

استان تهران یکی از استان‌های پرجمعیت کشور است که با تنش آبی قابل توجهی مواجه شده، به طوری که بارش‌های سال آبی جاری در این استان در بین ۵۰ سال اخیر، از نظر میزان بارش‌ها، رتبه ۴۹‌ام را به خود اختصاص داده؛ یعنی تنها یک سال کم‌بارش‌تر از امسال بوده است.

متوسط بلندمدت بارش‌های تهران تا این زمان از سال ۱۸۵ میلیمتر بوده، در حالی که بارش‌های سال آبی جاری این استان تنها ۹۰ میلیمتر بوده است؛ در واقع بارش‌های امسال تهران نصف یک سال نرمال بوده است.

استان پرآب خوزستان هم امسال از نظر بارش‌ها، یکی از خشک‌ترین سال‌های نیم‌قرن اخیر را پشت سر می‌گذارد.

استان اصفهان هم شرایط مشابهی را از نظر کم‌بارشی و خشکسالی دارد و یکی از استان‌های با تنش آبی در تابستان ۱۴۰۴ خواهد بود.

نکات قابل توجه برای تابستان ۱۴۰۴

• امسال از نظر میزان آورد مشابه سال آبی ۹۷-۱۳۹۶ بوده و حاکی از خشکسالی خیلی شدید است.
• مهم‌ترین اولویت در حال حاضر تأمین آب کشت‌های پاییزه و زمستانه موجود تا انتهای دوره کشت است. این مهم با اعمال سیاست انقباضی در خروجی مخازن سدها و نوبت‌بندی تأمین آب در سطح مزارع در حال انجام است.
• در صورت ادامه روند موجود در کارون بزرگ، تولید انرژی نیروگاه‌های برقآبی در تابستان ۱۴۰۴ در مقایسه با تابستان ۱۴۰۳ حدود ۴۲ درصد کاهش خواهد داشت.
• کشت برنج در کل حوضه کارون باید ممنوع شود.
• جابه‌جایی منبع تأمین آب طرح غدیر از حوضه دز به کرخه در تابستان سال آتی به منظور افزایش ضریب پایداری تأمین آب شرب ضروری است.

راهکارها

• مدیریت مصرف آب توسط مردم در تمامی بخش‌ها به ویژه مصارف خانگی
• تبیین اثربخش وقوع خشکسالی برای مردم و مسئولین استان/ملی و استفاده از همه ابزارها و روش‌ها در راستای مشارکت‌جویی گسترده در سطح استان/ملی برای گذار از بحران خشکسالی
• برگزاری پیوسته و منظم کارگروه استانی سازگاری با کم‌آبی با هدف پایش مداوم شدت و گسترش خشکسالی در جغرافیای استان، طرح‌ریزی کنش‌ها برای کاهش اثرات خشکسالی، بررسی اثربخش بودن اقدامات و بازطراحی اقدامات اصلاحی
• پذیرش برنامه‌های انقباضی تأمین نیازهای مختلف از منابع آب محدود در اختیار با ترتیب اولویت آب شرب و بهداشت، محیط زیست، صنعت و کشاورزی
• پیاده سازی برنامه‌های کاهش سطح کشت و مصرف آب در بخش کشاورزی در سقف آب قابل تأمین در سال آبی جاری، تأمین نیازهای کشاورزی با اولویت اراضی باغی و سپس زراعی و جلوگیری از کشت ارقام پر آب‌بَر نظیر برنج به‌جز استان‌های شمالی
• جلوگیری از اعمال فشار برای رهاسازی غیر فنی آب از سدها، برداشت‌های غیرمجاز از منابع آب سطحی و زیرزمینی