تئاتر شهر در محاصره / وعده‌های الکی، پول‌های بی‌زبان و تئاتری‌های بی‌پناه

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری تسنیم، «تئاتر شهر» جایی که باید قلب تپنده‌ی تئاتر در پایتخت باشد؛ جایی شبیه به مکانی متروکه است. جایی که در میانِ خرابه‌ها محصور شده است. تئاتر شهر که روزی یکی از شیک‌ترین مکان‌های هنری و البته تاریخی در قلبِ پایتخت بود، اکنون چند سالی است که به جایی به شدت ناامن، بدمنظر و در نهایت شبیه به مخروبه‌ها تبدیل شده است. اطراف این ساختمانِ دوارِ زیبا، آنقدر گونی و حصار و چاله کنده‌اند که گرد و خاک تمامِ ساختمان را فراگرفته است. دیگر حتی پیدا کردنِ راهِ ورود به این ساختمان هم دشوار شده است.

شاید اکنون زمان مناسبی برای مروری گذرا بر آن چیزی است که در سال‌های گذشته بر تئاتر شهر گذشته است…

تئاتر شهر در تسخیر دست فروشان و رمالان / خانواده‌ها در اطراف تئاتر شهر احساس امنیت نمی‌کنند

دی‌ماه سال ۱۴۰۰ بود که گزارشی از تجمعِ دستفروشان و رمالان در اطراف تئاتر شهر منتشر کردیم. در آن گزارش با ابراهیم گله‌دارزاده مدیر مجموعه تئاتر شهر هم‌کلام شدیم تا معضلاتِ آن زمان را با مدیر تئاتر شهر در میان بگذاریم.

در آن گزارش بخشی از معضلات را به این شرح بیان کردیم:

«بافت فرهنگی مرکز شهر تغییر کرده است. دانشگاه آزاد از کنار تئاتر شهر به سوهانک رفت. دانشگاه هنر به میدان امام هجرت کرد. کتاب فروشی‌های خیابان انقلاب یا کتاب فروشی‌های دور و بر تئاتر شهر تبدیل به کافه شدند. کوچه‌های کناریِ تئاتر شهر ساختمان‌هایش مسکونی نیست و بیشترشان به عنوان انبار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
از ساعتی به بعد شهروندی در اطراف تئاتر شهر نیست. خالی شدن اینجا از شهروندان، فضای اینجا را برای تیف دیگری آماده می‌کند. بوستان کنار تئاتر شهر مشکلات فراوانی دارد.
خانواده‌ها در اطراف تئاتر شهر احساس امنیت نمی‌کنند. خدمات لازم در اطراف تئاتر شهر برای اینکه خانواده بیاید و ساعتی اینجا باشد و نمایشی ببیند، وجود ندارد. اما تسهیلات زیادی برای دستفروشی در اینجا صورت گرفته است. درآمدهای زیادی هم در اینجا دارند. برخی از مجموعه‌ها هم از حضور این دستفروشان کسب درآمد می‌کنند.
شب خواب‌ها در اطراف ساختمان تئاتر شهر می‌خوابند. بهره‌برداری از مبلمان پارک دانشجو برای خانواده‌ها بسیار دشوار است. اگر این فرآیند همین طور ادامه یابد، ما سرمایه‌ای به نام تئاتر شهر را از دست خواهیم داد و دچار بحران خواهیم شد.»

حضور گسترده دستفروشان در اطراف مجموعه تئاتر شهر – ۱۴۰۲

قمه‌کشی در تئاتر شهر / اراذل و اوباش در نزدیکی یک بنای فرهنگی

کمتر از چند هفته بعد، یعنی در بهمن ۱۴۰۰ ماجرای قمه‌کشی در تئاتر شهر پیش آمد. شرح مختصری بر آن ماجرا را با هم مرور کنیم:

تعدادی از خلافکاران، فروشندگان مواد مخدر و اراذل و اوباش که طی سال‌های اخیر به‌صورت مستمر در محیط پیرامونی بوستان دانشجو، چهارراه ولی‌عصر(عج) و محیط پیرامونی تئاتر شهر مزاحمت‌های پی‌درپی و فراوانی را برای رهگذران، مسافران ایستگاه مترو و تماشاگران مجموعه ایجاد کرده‌اند، بعدازظهر روز جمعه هشتم بهمن‌ ۱۴۰۰ برای چندمین بار در یک نزاع فجیع خیابانی جمعی در حضور رهگذران و تماشاگران مجموعه، اتفاقات ناگواری را در مجاورتِ درِ ورودی تالار چهارسو (یکی از سالن‌هایِ مجموعه تئاتر شهر) رقم زدند.

قمه‌کِشی در اطراف تئاتر شهر – ۱۴۰۲

وقوع این درگیری خیابانی در محیط پیرامونی تئاتر شهر در حالی صورت گرفت که تماشاگران نوبت اول اجرای نمایش «احتمالات» در تالار چهارسو مشغول تردد برای ورود به داخل مجموعه بودند که این اتفاق بار دیگر شرایط نامطلوبی را به‌لحاظ روانی برای آنها رقم زد.

پیش از این نیز نزاع‌های خیابانی متعددی در محیط پیرامونی تئاتر شهر در آغاز و پایان اجرای آثار نمایشی از جمله ضرب‌وجرح با قمه، چاقو و حتی تیراندازی نیز اتفاق افتاده بود.

گفت‌وگو با مدیر وقتِ مجموعه تئاتر شهر – ۱۴۰۲

پیگیری‌های ما برای بهبودِ اوضاعِ تئاتر شهر ادامه داشت. شهریور ۱۴۰۲ با سیدمحمدجواد طاهری مدیر مجموعه تئاتر شهر گفت‌وگویی داشتیم. در آن گفت‌وگو مدیر وقتِ تئاتر شهر وعده‌ی ایجاد حریم در تئاتر شهر را ارائه کرد. وعده‌ای که اهالی هنر و به خصوص علاقه‌مندان به تئاتر را به بهبودِ اوضاعِ ساختمان تئاتر شهر امیدوار کرد.

در ادامه گزیده‌ای از آنچه در گفت‌وگوی ما با سیدمحمدجواد طاهری مدیر وقتِ مجموعه تئاتر شهر مطرح شد را می‌خوانید:

«ایجاد این حائل دورتادورِ حریم تئاتر شهر باعث می‌شود که این مجموعه از آسیب‌های اجتماعی در امان بماند. اخیرا هم طرحی از سوی خانم امتیازی طراحی شده و برای میراث فرهنگی ارسال شده است. این طرح براساس الگوهایی از خودِ ساختمان تئاتر شهر طراحی شده تا ارتباط بصری با ساختمان تئاتر شهر داشته باشد.

تئاتر شهر از گذشته حریم داشته است. خوشبختانه با تحقیق توانستیم مصوبه میراث فرهنگی را برای حریم تئاتر شهر به دست بیاوریم و براساس عکس‌های هوایی که از گذشته به دست آوردیم و البته عکس‌های قدیمی که نشان می‌دهد مجموعه تئاتر شهر حریم داشته است. از لبه خیابان ولیعصر تا لبه خیابان انقلاب و از لبه پارک دانشجو تا لبه کوچه پشتی، حریم تئاتر شهر بوده است.

متاسفانه در دوره‌ای که این حریم برداشته شده، دروازه مترو را دقیقا در حریم تئاتر شهر قرار می‌دهند. الان به گونه‌ای است که مترو برای تئاتر شهر مانع بصری ایجاد کرده است. مسجدی که در پشتِ تئاتر شهر ساخته شده است، آن هم از نظر میراث فرهنگی اشکال دارد.

در طرحی که الان در دست داریم، قرار نیست ورود و خروج‌ها را محدود کنیم. بلکه قرار است ورود و خروج‌ها کنترل شود. اگر افرادی را ببینیم که مخلِ فضای فرهنگی هستند، می‌توان از ورودشان جلوگیری کرد. شب‌ها هم با بستنِ درب‌های ورودی، از حضور کارتن‌خواب‌ها و دیگر معضلات اجتماعی در اطراف ساختمان تئاتر شهر جلوگیری می‌کنیم.

اگر میراث فرهنگی تاییدیه را زودتر صادر کند، در همین روزها شروع کار را شاهد خواهیم بود. اما انجام این کار حدود یک سال طول خواهد کشید.»

آغاز عملیات ساخت حریم تئاتر شهر با حضور وزیر فرهنگ

مراسم افتتاح ساختِ حریم تئاتر شهر با حضور محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ – ۲ دی ۱۴۰۴

دوم دی ۱۴۰۲ بود که محمدمهدی اسماعیلی با حضور در تئاتر شهر، عملیات عمرانی ساخت حریم تئاتر شهر را کلنگ زد. در آن مراسم وعده‌های بسیاری به اهالی تئاتر داده شد که از جمله‌ی آنها می‌توان به روزهای پررونق تئاتر در آینده اشاره کرد.

همچنین زمانِ ساختِ این پروژه یک سال اعلام شد.

امروز(شنبه ۶ دی ۱۴۰۴) دو سال از وعده‌ی محمدمهدی اسماعیلی می‌گذرد و هنوز تئاتر شهر صاحب حریم نشده است!

پنجم آذر ۱۴۰۴، کوروش سلیمانی رئیس مجموعه تئاتر شهر که به تازگی به این مجموعه آمده بود، نشستی خبری برگزار کرد تا برنامه‌هایش برای تئاتر شهر را تشریح کند. سلیمانی برنامه‌های متنوعی برای تئاتر شهر ارائه داد. او تاکید کرد که هدفش رساندنِ تئاتر شهر به جایگاه واقعی‌اش است.

البته که تقریبا تمامِ برنامه‌های کوروش سلیمانی در گرو این است که ابتدا تکلیف حریمِ تئاتر شهر روشن شود. همه این برنامه‌ها در بستری به ثمر خواهد نشست که حداقلِ آرامش و زیبایی را داشته باشد؛ نه در دلِ ساختمانی که در میانِ نخاله‌ها و گرد و خاک و خاک‌برداری‌ها و نعره‌های دستگاه‌های ساختمانی گیر افتاده است.

تازه‌ترین نشست و تازه‌ترین خبرها از حریم تئاتر شهر

یکشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۴ کورش سلیمانی رئیس مجموعه تئاتر شهر، سعید جمشیدی رئیس اداره نظارت بر پروژه‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سروناز امتیازی معمار و طراح حریم حائل مجموعه تئاتر شهر و مجتبی گیویان مسئول رسیدگی به امور حریم مجموعه تئاتر شهر؛ در نشستی خبری به تشریح وضعیت حریمِ تئاتر شهر پرداختند.

در ادامه گزیده‌ای از صحبت‌های مطرح شده در این نشست را مرور می‌کنیم:

حریم به معنای بسته شدن نیست!

کوروش سلیمانی: ایجاد فضای امن برای برگزاری رویدادهای هنری آیینی و سنتی در مرکز شهر، فراهم کردن شرایط برای امنیت و کیفیت رویدادها و جلوگیری از خطرات احتمالی از اهداف اجراییِ پروژه حریم تئاتر شهر است.
حریم به‌ معنای بسته‌شدن نیست بلکه باز نگهداشتن فضای شهری با محدودسازی مزاحمت‌هاست تا فعالیت‌های هنری با سهولت انجام شوند؛ حریم این مجموعه ساعات روز برای تردد و فعالیت‌های معمول باز است و شب‌ها برای حفاظت بسته می‌شود.

تشریح روند اجرایی پروژه حریم تئاترشهر

سروناز امتیازی معمار و طراح حریم حائل مجموعه تئاتر شهر: فضا وقتی آسیب‌زا می‌شود که نیروهای اجتماعی از هم گسیخته باشند. سرانه فضای سبز کاهش یافته است و جمعیت مهاجر، کارجو یا ساکن موقت در سکونت‌های شهری جایی پیدا کرده‌اند.

به اصالت طراحی بنا برگشتیم؛ ضلع شمالی ورودی اصلی در کنار ورودی غربی بوده و حریم از آن جدا شده بود؛ دوباره به آن بازگشتیم و از منافع خود عقب‌نشینی کردیم به نفع شهر تا عرصه فرهنگی شهری پدید آید؛ رویکرد ما همچنان مبتنی بر شهر بودن است.

ورودی اصلی به سمت شمال غربی داده شده و طراحی با سایر بخش‌ها به گونه‌ای است که لایه‌ای شفاف، نرم و منعطف در ضلع شمال وجود دارد و در مناسبت‌های خاص به سوی شهر گشوده می‌شود تا ارتباط عرصه و شهر دوباره برقرار گردد.

تخریب کاشی‌های ساختمان تئاتر شهر

کارتن‌خواب‌ها در کنار مجموعه تئاتر شهر، آتش به پا می‌کردند که همین مسئله موجبِ آسیب دیدنِ دیوارهای این مجموعه شده بود.

بودجه ۲۹ میلیاردی به ۲۰۰ میلیارد می‌رسد!

سعید جمشیدی: قرارداد اجرای حریم در سال ۱۴۰۲ در دولت گذشته منعقد شد، خانم مهندس امتیازی، طراح حریم و مجموعه، به همراه طراح، مشاور و پیمانکار، زحمات زیادی کشیده‌اند. پس از تعطیلی طرح، مسائل اجرایی و تأخیراتی پیش آمده است که قابل قبول نیست و مسئولیت آن را بر عهده می‌گیرم و از مردم و هنرمندان و رسانه‌ها بابت تاخیرها عذرخواهی می‌کنم.

بودجه پروژه حریم تئاترشهر ۲۹ میلیارد تومان بوده است. پروژه به چند فاز اجرایی تقسیم شده است. فاز اول طراحی انجام شد و پس از عقد قرارداد، فاز دوم با تغییراتی مواجه و تکمیل شد؛ قرارداد به‌روزرسانی نشده و تأثیر نرخ دلار بر این قرارداد وارد نشده است. پیشرفت فاز اول با همان قرارداد در حال پایان است.

حدود محوطه و حریم شهر قبل از جشنواره تئاتر فجر افتتاح خواهد شد، این به معنای پایان کامل کار نیست؛ محوطه نیازمند بازبینی و بازآفرینی پس از پایان کار است. برآورد دو تا سه سال برای کارهای مربوط به محوطه (سخت‌افزار)، به‌ علاوه بخش نرم‌افزاری که مدیریت تئاتر شهر و معاونت هنری مسئولیت دارند. بحث ایمنی آتش‌نشانی به دلیل اهمیت، برآوردی حدود ۲۰۰ میلیارد تومان دارد که در حال تامین آن هستیم.

۵ سال برای کل ساختمان سه سال برای حریم!

مجموعه تئاترشهر سال ۱۳۴۶ توسط علی سردارافخمی یکی از شاگردان هوشنگ سیحون طراحی شد و ساخت آن پنج سال به طول انجامید.
ساخت حریمی برای این مجموعه از سال ۱۴۰۲ آغاز شده و تا کنون پایان نیافته است؛ احتمال می‌رود که روند ساخت این حریم تا سال آینده و بلکه حتی بیشتر هم ادامه یابد!

تئاتر شهر در روز شنبه هفتم بهمن ۱۳۵۱ با روی صحنه رفتن نمایش «باغ آلبالو» نوشته آنتون چخوف به کارگردانی آربی اوانسیان و با بازی داریوش فرهنگ، سوسن تسلیمی، مهدی هاشمی، فریده سپاه منصور، فهیمه راستکار و پرویز پورحسینی به عنوان مجهزترین سالن تئاتر تهران افتتاح شد.

ساختمان تئاتر شهر سال ۱۳۸۴ در فهرست میراث ملی ثبت شده و مطابق قانون هر نوع اقدامی در آن، و همچنین در عرصه و حریم این میراث ملی، مشمول ضوابط و مقررات میراث فرهنگی ایران است.