بنی آدمی که در سر در سازمان ملل یافت نمیشود!

به گزارش پایگاه خبری “ججین“،تمام اطلاعات و نقل قولها حاکی از آن است که این بیت “بنی آدم اعضای یکدیگر اند / که در آفرینش ز یک گوهرند” بر سر در سازمان ملل نصب شده ولی حکایات و نقل مضمونها حاکی از آن است که این شعر نه به زبان فارسی و نه به هیچ زبان دیگری(حتی با مضمونی شبیه به این شعر) بر هیچ جای سازمان ملل نصب نشده است .بی شک این بیت یکی از بیتهای معروف حضرت سعدی است که تقریبا عامه ی مردم از کوچک تا بزرگ آن را در حافظه ی خود دارند. درباره ی این بیت نقل های فراوانی شده از جمله نوشته شدن این بیت شعر معروف با خط نستعلیق طلاکوب بر سر در سازمان ملل، که در سالهای گذشته دستاویزی برای غرور ما ایرانیان شده است تا بیش از پیش به تاریخ مان و بزرگمردانمان افتخار کنیم. اما نخستین پرسش مطروحه در این بحث این است که بر اساس کدام سند این حرف زده میشود؟اگر این موضوع حقیقت دارد چرا تا کنون با وجود حجم و سرعت بالای انتشار تصاویر در شبکه های اجتماعی و فضای نت، در جست و جوها نمیتوان به تصویری از آن دست یافت؟

این مطلب حدود سی سال است گوش به گوش و همچون افسانه ای قدیمی چرخیده و حتی برخی از ایرانیان این موضوع را از افتخارات ادبیات ایران به شمار می آوردند و مبنای سخنرانی و کتابهای خود قرار دادند.ولی بر اساس جست و جوها،این شعر نه تنها بر سردر سازمان ملل،که در هیچ نقطه ی شهر نیویورک دیده نمیشود.

شعر بنی آدم سعدی در هیچ جای سردر سازمان ملل حک نشده است

شایعه پدیده اجتماعی است که بستر عمده شکل گیری اش، رسانه هستند؛ با توجه به دربرگیری و توسعه روزافزون شبکه های اجتماعی و پیام رسان های موبایلی که منجر به شکل گیری و بسط مفهومی تحت عنوان شهروند-خبرنگار شده است؛ بستر نضج و رشد شایعه فراخ تر شده است.

متخصصان ارتباطات، ضریب اهمیت بالا یک رویداد خبری و فقدان منبع و مرجع رسمی جهت تایید یا تکذیب رویداد مزبور را دو فاکتور اصلی شکل گیری شایعات می دانند.

با توجه به آمار فزآینده کاربری ایرانیان در شبکه های اجتماعی و پیام رسان های موبایلی و تسهیل و تسریع امر شایعه سازی و انحراف اذهان، خبرگزاری میزان در راستای تنویر افکار عمومی،در نظر دارد به طور روزانه شایعات منتشر شده در شبکه های اجتماعی را مورد بررسی قرار دهد.

آیا شعر معروف ایرانی در سردر سازمان ملل حک شده است؟

محمد جواد ظریف در همین باره در کتاب خاطراتش می نویسد:”ما از کودکی در کتاب هایمان خوانده بودیم که بر سر در سازمان ملل متحد این شعر سعدی را نوشته اند که “بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند” من از همان سال ۱۳۶۱ که برای اولین بار به نیویورک و سازمان ملل متحد رفتم، همه ساختمان را گشتم اما چنین شعری را پیدا نکردم. نه در نیویورک و نه در ژنو. از همه دوستان دیگر هم که پرسیده بودم کسی این شعر را ندیده بود.

به گزارش موعود به نقل از ایسنا ، درباره‌ی این بیت، سخن‌های زیادی گفته شده، یکی از همین سخن‌های معروف، نوشته شدن این شعر با خط نستعلیق طلاکوب بر سردر سازمان ملل است که در سال‌های گذشته بهانه‌ای شده تا ما ایرانی‌ها به غرورمان بیافزاییم و بیش از پیش به تاریخ‌مان افتخار کنیم؛ اما نخستین پرسشی که یک ذهن منطقی باید به آن پاسخ دهد این است که براساس کدام سند، این حرف زده می‌شود؟ اگر چنین موضوعی با این میزان اهمیت، واقعیت دارد چرا تا کنون با وجود حجم و سرعت بالای انتشار تصاویر در شبکه‌های اجتماعی امروزی، در جست‌وجوها نمی‌توان به تصویری از آن دست یافت؟ آیا ذهن فعال مخاطب آگاه برای این پرسش‌ها پاسخی یافته است؟

این مطلب حدود ۳۰ سال است گوش به گوش مانند افسانه‌ای قدیمی چرخیده و حتا برخی افراد آن را یکی از افتخارات ادبیات ایرانی به‌شمار آورده‌اند و مبنای سخنرانی‌ها و کتاب‌های خود قرار داده‌اند؛ ولی براساس جست‌وجوهای انجام‌شده، هیچ اثری از این شعر نه‌تنها در سردر سازمان ملل، بلکه در هیچ کجای شهر نیویورک آمریکا دیده نمی‌شود. به‌عنوان مثال، ساسان والی‌زاده در قسمتی از کتابش با نام «رسانه‌ای به نام احمدی‌نژاد» به‌شکل مستقیم به جست‌وجو برای یافتن این شعر در سفرش به نیویورک اشاره و بیان می‌کند: «به‌محض آن‌که می‌خواستم از زیر سردر سازمان ملل (راستی اینجا چندین ورودی دارد، سردر اصلی کدام است؟!) عبور کنم، چشمان کنجکاوم را به میله‌ها، ستون‌ها و دیوارهای کناری دوختم، شاید چند واژه در دری بیایم یا حداقل مفهوم شعر سعدی را به یکی از زبان‌های بین‌المللی، اما هرچه جستم هیچ نیافتم.»

همچنین هنگامی که بحث قرار گرفتن این بیت از شعر سعدی در پشت اسکناس ۱۰هزار تومانی محل مناقشه شد، کاووس حسن‌لی – پژوهشگر ادبی – در گفت‌وگویی وجود هرگونه لوح یا سردری را با این اشعار از سعدی در مقر سازمان ملل متحد رد کرد و این‌گونه گفت: «متاسفانه الان طوری شده که اگر این حرف را بزنیم، هیچ‌کس باور نمی‌کند و مردم واقعا فکر می‌کنند شعر سعدی در سردر سازمان ملل متحد نوشته شده است، حال آن‌که نه سردری و نه تابلویی با اشعار سعدی در سازمان ملل وجود ندارد.»

به‌نظر می‌رسد نقل همین مطالب برای تکذیب کلی این شایعه کافی باشد؛ اما اصل ماجرا چیست؟ سرچشمه‌ی این شایعه کجاست؟ احتمالا در سال‌های ابتدایی افتتاح سازمان ملل، در نمایشگاهی عمومی از طرف ایران لوحی با این مضمون در آنجا نصب شده و احتمالا در مدت کوتاهی برداشته شده باشد و همین باعث شده در طول چند دهه، این اشتباه شگفت‌آور در دهان همه‌ی نویسندگان، سخنرانان و مردم کوچه بازار بچرخد.

با این جمله به عقب‌تر برمی‌گردیم، به سال ۱۳۸۴ و گفت‌وگویی از دکتر ظریف ـ سفیر و نماینده‌ی سابق ایران در سازمان ملل متحد ـ که گفت: «فرش بسیار نفیس ایرانی، کار استاد محمد صیرفیان، هنرمند اصفهانی و استاد بنام هنر فرش ایران در مقر سازمان ملل نصب شد. شعر معروف سعدی شاعر بزرگ ایرانی «بنی‌آدم اعضای یکدیگرند/که در آفرینش ز یک گوهرند» با طلای ناب در وسط آن نقش بسته است و ترجمه‌ی انگلیسی این شعر نیز توسط نمایندگی دائم کشورمان تهیه و در کنار فرش نصب گردیده تا هر بیننده‌ای را مبهوت عظمت فرهنگ و تمدن ایران و خرد و حکمت ایرانیان نماید.»

این دیپلمات ایرانی ادامه داد: «اهمیت هدیه جدید این است که در شرایطی به سازمان ملل ارایه شد که محل‌های نصب هدایا تقریبا روبه اتمام بود و سازمان ملل با تلاشی که طی یک سال پیش صورت گرفت، پذیرفت که این هدیه به ابعاد ۵ در ۵ متر در یکی از بهترین نقاط سازمان ملل که همه دیپلمات‌ها، ملاقات‌ها و مذاکرات خود را در آن برگزار می‌کنند، نصب شود. نصب این فرش، توفیقی برای هنر و فرهنگ کشور است و از طرفی از سال‌ها قبل و شاید از چندین دهه ‌پیش معروف بود که شعر معروف «بنی‌آدم اعضای یکدیگرند/که در آفرینش زیک گوهرند» منقوش و در سردر سازمان ملل آویخته شده است. در تحقیقاتی که ما کردیم در حداقل سه دهه‌ی گذشته، چنین کار انجام نشده بود. گرچه مبنای کار سازمان ملل شاید به‌صورت واقعی، هیچ مفهومی بهتر از شعر سعدی را تعقیب نمی‌کند.»

تمام این اطلاعات و نقل قول‌ها حاکی از آن است که شعر سعدی نه‌تنها با خط نستعلیق فارسی، بلکه با مضمون انگلیسی یا لاتین هم در هیچ جای سازمان ملل متحد وجود ندارد و نقل این داستان از اساس شایعه بوده است.

البته به هر حال بود و نبود این سردر نه چیزی به اصل کلام شیرین شیخ اجل می‌افزاید، نه از آن می‌کاهد.