برخی اسرار «خواب» از نگاه امام صادق(ع)

توحید مفضل عنوان کتابی است که توسط یکی از یاران امام صادق (علیه السلام) به‌نام مفضل‌بن عمر به املا رسیده است که کنزالحقایق هم نام دارد اما متأسفانه تاکنون مورد بی‌مهری نظام آموزشی کشورمان قرار گرفته است در حالی که یکی از بهترین کتب در زمینه توحید خلقت است و در چهار بخش قرار دارد: ۱ ــ شگفتی‌های آفرینش انسان ۲ ــ شگفتی‌های خلقت حیوانات ۳ ــ شگفتی‌های طبیعت ۴ ــ در مصالح وجود ناملایمات و مصایب؛ در ادامه روایتی از امام صادق(ع) درباره برخی اسرار خواب را بخوانید.

موضوع خواب و فرآیند آن  یکی از اسرار الهی است که خداوند علم آن را جز به بندگان خاص خود عطا نکرده است.  آیاتی از قرآن به موضوع خواب اشاره می‌کند؛ از جمله آیه ۴۲ سوره زمر که می‌فرماید: «اللَّهُ یَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَالَّتِی لَمْ‌تَمُتْ فِی مَنَامِهَا فَیُمْسِکُ الَّتِی قَضَى عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَیُرْسِلُ الْأُخْرَى؛  خدا روح مردم را هنگام مرگشان به‌تمامى بازمى‏‌ستاند و [نیز] روحى را که در [موقع] خوابش نمرده است [قبض مى‏‌کند] پس آن [نفسى] را که مرگ بر او واجب کرده نگاه مى‌دارد و آن دیگر [نفس‌ها] را تا هنگامى معین [به‌سوى زندگى دنیا] بازپس مى‌فرستد»، بر اساس این آیه خواب نوعی از مرگ است با این تفاوت که انسان در مرگ روحش برای همیشه گرفته می‌شود.

یکی از موضوعات اصلی خواب مربوط به دیدن رؤیاهای صادقانه و خواب‌های پریشان است که حکمت آن در دست اهل‌بیت(ع) و انبیاء و اولیای الهی است. امام صادق(ع) درباره برخی از حکمت‌های آن به مفضل فرمود: «اى مفضّل! درباره خواب‌ها و حکمت درهم‌‏آمیختگى راست و دروغ آن نیک بیندیش. اگر تمام خواب‌ها راست و صادق بود همه مردم پیامبر [و از اخبار غیب آگاه‏] بودند و اگر تمام آنها نادرست و کاذب بود، چیزى زاید و بى‌‏معنى بود و سودى نداشت، از این رو گاه راست است و مردم از آن سود مى‏‌برند و با آن به‌سوى نیکى مى‌‏روند و از بدى پرهیز مى‏‌کنند و بسیارى از آنها نیز دروغ است تا بر خواب‌ها اعتماد کامل نشود».

بر اساس این روایت امام صادق(ع) مشخص می‌شود که پیامبران الهی(ع) به علم خواب دست داشتند و خداوند باب علم آن را برای انسان‌های معمولی بسته است. نکته دیگر این است که برخی خواب‌ها حقیقت دارد و برخی فاقد اعتبار است و در زمانی که حقیقت است برای انسان‌ها سودآور خواهد بود.