اینفوگرافی اماکن و محلاتی از تهران که بر روی گسل‌ها قرار دارند

به گزارش پایگاه خبری “ججین”،به گفته محققان؛ لغزش لایه‌های زمین، ساختمان، ابنیه و شهرسازی، لرزه‌خیزی تهران، وجود گسل‌های فعال و شناخته شده آن و نیز گسل‌هایی که در اطراف تهران گسترده شده‌اند، از دیرباز سطح خطر لرزه‌ای پایتخت را در بالاترین حد خود نسبت به پهنه‌های دیگر کشور قرار داده است.

علاوه بر آن نوار حریم گسل‌های شهر تهران به دلیل احتمال وقوع جابجائی لایه‌های زمین در هنگام رخداد زلزله، از جمله زون‌های با خطر بالا نسبت به سایر محدوده‌های شهر تهران بشمار می‌رود. این در حالی است که به گفته مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات مسکن، آن قسمت از حریم گسل‌ها که داخل محدوده شهری تهران (مناطق ۲۲ گانه) قرار می‌گیرند، دارای مساحت ۲۶ کیلومتر مربع است و با توجه به اینکه ساخت و ساز در حریم گسل، در نقاطی مانند کالیفرنیا از حدود ۳۰ سال پیش ممنوع بوده است، متاسفانه ساخت و ساز به هر شکل و از هر نوع در حریم گسل‌های شهر تهران تا قبل از ابلاغ مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری (تابستان سال ۱۳۹۵) ادامه داشته است.

از کل ۷۵ کیلومتر حرایم گسل‌های شهر تهران و حواشی آن حدود ۵۰ کیلومتر آن مربوط به گسل شمال تهران می‌شود.

دکتر علی بیت‌اللهی  با بیان اینکه گسل ری که از جنوب تهران عبور می‌کند، نقش مهمی در لرزش‌های آتی کلان شهر تهران خواهد داشت گفت: منطقه ۱۷ شهرداری در پهنه گسلی باریک حدود ۲۰۰ متر با طول بیش از ۱۰ کیلومتر قرار گرفته است، ولی بخش عمده شهر تهران تحت تاثیر گسل شمال تهران قرار دارد.

به گفته این محقق زلزله شناسی، گسل شمال تهران گسلی است که از شمال غرب تا شمال شرق تهران کشیده شده است و از آنجایی که یک گسل معکوس به شمار می‌رود، پهنای گسلی آن وسیع‌تر می‌شود؛ از این رو مساحت زیادی از شهر تهران را در بر گرفته است.

مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات مسکن با بیان اینکه در کل حریم شهر تهران حدود بیش از ۱۱ هزار ساختمان واقع شده است، یادآور شد: در کل شهر تهران حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار پلاک وجود دارد که ساختمان‌های مهمی مانند بیمارستان، مدارس و مرکز مدیریت بحران در حرایم گسل‌ها وجود دارد.

بیت‌اللهی در خصوص وضعیت این ساختمان‌ها در حرایم گسل‌ها ‌گفت: به طور مثال اگر در حریم گسل‌ها ساختمان‌های مهمی مانند انبار سموم و یا مواد آتش‌زا است، به دلیل بالا بودن ریسک آن باید جابه‌جا شوند، ولی برخی از ساختمان‌ها مانند مدارس و بیمارستان‌ها که نمی‌توان آن‌ها را جابه‌جا کرد، در اولویت مقاوم‌سازی قرار می‌گیرند.

به گفته وی بر اساس مشاهدات میدانی از میزان حریم گسل‌های شهر تهران، بافت‌های فرسوده و اماکن حساس واقع بر گسل‌ها می‌توان گفت تقریبا نیمی از ساختمان‌های موجود در حریم گسل‌های شهر تهران و در بافت‌های ناکارآمد، ساختمان‌های ضعیف و با کیفیت نازل و فاقد سطح مقاومتی لازم در برابر زلزله هستند و از نظر توزیع جغرافیائی (مناطق ۲۲ گانه شهری تهران) ساختمان‌های واقع بر حریم گسل‌های شهر تهران نیز، منطقه یک با حدود ۷۶۰۰ بنا ۶۵ درصد ساختمان‌های موجود در حریم گسل‌ها را در بر گرفته است.

رییس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات مسکن در خصوص اماکن حساس واقع بر حریم گسل‌ها، یادآور شد: بر اساس پیمایش در حریم گسل‌های شهر تهران، ۱۵ مرکز درمانی بر روی پهنه‌های گسلی شهر تهران شناسائی شده است، ضمن آنکه ۳ ایستگاه آتش نشانی نیز که طبق تعریف آئین‌نامه ۲۸۰۰ جزو ساختمان‌های بسیار مهم تلقی می‌شوند، بر روی حریم گسل واقع شده‌اند.

بر اساس این گزارش، بنا به گفته کارشناسان و خُبرگان حوزه زمین شناسی و لرزه نگاری، شهر بزرگ تهران به دلیل قرار گرفتن بر روی تعداد قابل توجهی از گسل ها همواره با خطر احتمالی زلزله‌های بزرگ روبرو است به طوری که دکتر بیت‌الهی پیش از این نیز اظهار کرده بود: گاهی از من سوال می‌کنند که این گسل‌ها چه زلزله‌ای را می‌توانند ایجاد کنند. طبق مستندات تاریخی، گسل ری یا گسل شمال تهران می‌توانند زمین‌لرزه‌ای با شدت  ۷ تا ۷.۵ ریشتر را ایجاد کنند و مطمئنا آمار کشته‌ها و مجروحان احتمالی آن حدود یک میلیون نفر خواهد بود؛ چرا که در مناطق مختلف شهر تهران بافت‌های فرسوده داریم. از حدود ۱.۱ میلیون پلاک ۲۰۰ هزار پلاک یعنی یک پنجم ساختمان‌های تهران در بافت فرسوده متراکم با معابر تنگ، ساختمان‌های فرسوده و کوچک، منطقه‌ی نفوذناپذیر، ریزدانه و غیرمستحکم قرار دارد.

به هر حال تهران، کرج، تبریز، مشهد، کرمان، شیراز و بسیاری دیگر از شهرهای بزرگ کشور در کنار گسل هستند که حداقل باید ساخت و ساز در این شهرها بسیار جدی گرفته شود.