اندیشه های مولانا الهام بخش ادبیات عرفانی

به گزارش پایگاه خبری”ججین” به نقل از خبرگزاری ایرنا، جلال‌الدین محمد بلخی شاعر، عارف و اندیشمند ایرانی در ۶ ربیع الاول ۶۰۴ هجری قمری در بلخ دیده به جهان گشود و تحت تاثیر علم و نبوغ پدر خویش به اندوخته های ارزشمندی از شعر و ادب پارسی دست یافت.

مولانا در حدود ۴۰ سالگی در گرو آشنایی با شمس تبریزی به درجه والایی از عرفان، خود شناسی و خداشناسی رسید و متحول شد. این مهم، مسیر زندگی این شاعر بزرگ را دگرگون ساخت و او با عرفان و معنویت پیوند عمیقی بخشید.

پس از آن مولانا به نگارش اثر جاودان «مثنوی معنوی» همت گماشت. همچنین از این شاعر آثار مهم دیگری همچون «فیه ما فیه، غزلیات شمس، رباعیات، مکاتیب و مجالس سبعه» به یادگار مانده که هر کدام حاوی نکته ها و آموزه های گرانقدری است.

تبیین عواطف آدمی، انسان محوری و چگونگی ارتباط با پروردگار و جهان اطراف از جمله اندیشه های ناب این عارف توانمند به شمار می رود. وی در اثرهایش از سبک بینابین بهره می برد که تا اندازه ای ویژگی سبک خراسانی و فنی را در بردارد. اثرهای او شامل واژه ها، جمله ها و جهان بینی خاصی است.

سرانجام مولانا شاعر و عارف بنام ایران زمین در پنجم جمادی الاخر ۶۷۲ هجری قمری در ۶۸ سالگی دیده از جهان فروبست.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت بزرگداشت مولانا با «اسماعیل آذر» استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه ادبیات و «حجت الله ایوبی» مدیر عامل بنیاد شمس و مولانا و عضو هیات علمی دانشگاه تهران به گفت وگو پرداخته است.

***سوال: تاثیر اندیشه مولانا در تعالی انسان را چگونه ارزیابی می کنید؟
**اسماعیل آذر: اندیشه مولانا سبب شد تا وی به شخصیتی اثرگذار با جاذبه های خاص تبدیل شود. باید کوشید تا تفکر و اندیشه های این عارف را بیشتر باز شناخت و با زوایای گوناگون آن آشنا شد. مولانا با فراست و استعداد والای خویش توانست برای یکی از بزرگترین مشکل انسان یعنی محدودیت بشر راه حلی بیابد و او را از سردرگمی برهاند. او دریافت که برای رسیدن به نامحدود باید با ذات احدیت پیوند خورد و اینگونه از ناتوانی و سرگشتگی نجات یافت. این عارف انسان را یک قطره می دانست که با رسیدن به دریای بیکران الهی سیراب خواهد شد.

***س: بزرگترین ویژگی اندیشه مولانا چیست و او چگونه به این جایگاه دست یافت؟
**اسماعیل آذر: برجسته ترین ویژگی فکری مولانا این است که انسان را عاشق خدا می کند. بشر امروزی فشارهای مختلفی را تاب می آورد و فرصت اندیشیدن ندارد. در حالی که در قرآن کریم بارها بر تفکر و اندیشه تاکید شده است، در واقع انسان در دینای کنونی آزاد نیست و بندهای متعددی همچون مدرنیته و نوگرایی او را احاطه کرده و با وجود پیشرفت های بسیار اما از هر زمان دیگر ناتوان تر شده است. به گفته مولانا: «جان همه روز از لگد کوب خیال، وز زیان و سود وز خوف زوال، نه صفا می ماندش نه لطف و فر، نه به سوی آسمان راه سفر»، این بندها ذهن فرد را از پرواز باز می دارد و به عنوان یک سد، معبر گذرگاه اندیشه می شود.

این عارف بزرگ در جای دیگری می گوید؛ «من ز این زندگی یک نَهَج آزرده شدم، قند اگر هست نخواهم که مکرر گذرد»، این تکرار هر روزه انسان را خسته و عصبی می کند. در این میان مولانا به انسانی که قادر نیست بر مشکل های خود فایق آید، راهی را نشان می دهد و می گوید: «راه لذت از درون دان نه ز برون، ابلهی دان جستن از قصر و حُصون، آن یکی در کنج زندان مست و شاد، وان دگر در کاخ، ترش و بی مراد»، او به بشر می آموزد این که راه لذت با عشق ورزیدن به خدا فراهم می شود.

***س: میراث مولانا برای انسان چه بوده که سبب محبوبیت وی در میان همگان شده است؟
**اسماعیل آذر: مولانا یکی از عجایب خلقت به شمار می رود که راه های غلبه بر مشکل های بشر را فراروی او قرار داد. انسان با تفکر به شیوه این عارف می تواند آرام شود. مولانا معتقد است هرجایی که خدا نباشد غم، جهل و آزار راه پیدا می کند، انسانی که دلش سرشار از یاد پروردگار باشد، به دور از هر گونه ناکامی خواهد بود زیرا انسان تا به یکتای بی همتا متکی نباشد نمی تواند راه آسایش را پیدا کند و این مهم گرانبهاترین میراث به جا مانده از او محسوب می شود. در واقع عصاره تفکر مولانا برای انسان این است که نه از راه زبان بلکه از راه دل به نامحدود می توان پیوند خورد.

در ادامه «حجت الله ایوبی» مدیر عامل بنیاد شمس و مولانا و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ارتباط با اینکه مولانا به چه شکل انسان را برای رهایی از مشکل های خویش یاری می رساند، گفت: اندیشه این عارف برای جهان اطراف انسان، یک راه حل است، پرداختن به مولانا تنها یک بازگشت به گذشته و غرق شدن در عالم معنویت نیست، بلکه مثنوی معنوی کتاب ارزشمند و برجسته وی حتی در جهان غرب نیز به عنوان راه حلی برای نجات بشر و آنانی که در مادیات غرق شده اند، شناخته شده است. مولانا برخلاف برداشت های نادرستی که از وی می شود عرفان مبتنی بر دین دارد و یک انسان شریعت مدار به شمار می رود. می توان با مثنوی مولانا مردم را به اسلام فرا خواند و ذهن دنیا را نسبت به این دین الهی آرام ساخت و حقیقت آن را درک کرد.

***س: چگونه می توان در ارتباط با دیدار شمس و مولانا سخن گفت و به تاثیر شمس بر این شاعر پی برد؟
**ایوبی: زندگی فقیهی همچون مولانا ناگهان در رویارویی با شمس تغییر می کند. این دیدار در روحیه او تاثیر فراوانی گذاشت و سبب تحول اساسی در وی شد که این موضوع از اسرار این دیدار است. پس از آن شعرهای مولانا بسیار پر محتوا و شنیدنی شد.

***س: بنیاد شمس و مولانا در زمینه معرفی این ۲ شخصیت برجسته ایران به مردم جهان تا چه اندازه موفق بوده است؟
**ایوبی: مولانا به لحاظ تاثیرگذاری بر اندیشه افراد از معدود شاعرانی به شمار می رود که با وجود پیچیدگی های شاعرانه اش همواره طرفداران خود را در میان جهانیان داشته و اینک آرامگاه مولانا در قونیه میزبان دوستداران این شاعر است، همچنین باید کوشید تا آرامگاه شمس در خوی نیز احیا و بازسازی شود. همانطور که با برگزاری همایش و سخنرانی افراد سرشناس این مکان برای مردم شناخته شد. در بنیاد شمس برای ترجمه مثنوی به عنوان حماسی ترین کتاب مثنوی جهان به زبان های ترجمه نشده، تلاش های فراوانی انجام شد. هدف این است تا ترجمه مثنوی به زبان هایی که هیچ آشنایی با آنان ندارند، انجام پذیرد.

telegram.me/jajinnews