افزایش احتمال تخریب میان گذر دریاچه ارومیه در آینده ای نه چندان دور

به گزارش «تابناک»، بررسی ها نشان می دهد، در سال های ۱۳۷۳ تا ۱۳۹۲ و به مدت بیست سال تحت تأثیر توسعه لجام گسیخته ای که در شمال غرب ایران و حوضه آبریز دریاچه ارومیه انجام شد، سالانه چیزی حدود ۴۰ سانتی متر از تراز آب این دریاچه کاسته و روند به گونه ای دنبال شد که اگر اقدامی موثر برای نجات دریاچه صورت نمی گرفت، اکنون جای پهنه آبی شمال غرب ایران را کویری خانمان برانداز می گرفت؛ کویری که توفان های نمک، کمترین خسارتش برای چندین میلیون از مردم این منطقه بود.

با آغاز دولت یازدهم و آغاز به کار ستاد احیای دریاچه ارومیه، تلاش های مؤثری برای نجات دریاچه شکل گرفت و در این سال ها، چیزی حدود ۴۰ درصد از مصرف آب کشاورزی به گونه ای که کمترین خسارت را به کشاورزان منطقه وارد کند، کاهش یافت و تلاش شد تا وزارت نیرو در پرداخت حقابه های دریاچه از حدود ۷۰ سدی که در حوضه آبریز ارومیه ساخته است، فرار نکند.

استفاده از آب های تصفیه شده صنایع این حوضه آبریز و تلاش برای افزایش آگاهی مردم در مورد خسارات خانمان برانداز خشک شدن دریاچه ارومیه، از دیگر موضوعاتی بود که در ستاد احیا پیگیری شد.

با وجود شروع خوب تلاش ها برای نجات دریاچه ارومیه، سال گذشته، مسعود تجریشی مدیر تلفیق و برنامه ریزی ستاد احیا در گفت و گو با خبرنگار «تابناک»، از پرداخت نکردن  کمک های مالی از سوی دولت انتقاد کرد و مدعی شد: دولت با نپرداختن تعهدات مالی خود در موعد مقرر، باعث شد، نتایج بسیاری از تلاش هایی که در سال های گذشته انجام شده بود، در معرض آسیب جدی قرار بگیرد.

کاهش حمایت های دولتی در اواخر سال ۹۵ از یک سو و کاهش شدید بارندگی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از سوی دیگر، دوباره شرایطی را پیش آورد که سطح تراز دریاچه ارومیه در تابستان سال جاری کاهشی باشد و نسبت به شرایط مشابه سال قبل ۲۲ سانتی متر کاهش را نشان دهد.

کاهش ۲۲ سانتی متری تراز آب دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته که به دو دلیل عدم حمایت های مالی به موقع دولت در سال ۹۵ و کاهش بارندگی ها پدید آمد، حالا مسئولان ستاد احیای دریاچه ارومیه را به فکر امتحان کردن راه های دیگری برای نجات کامل دریاچه انداخته است؛ راه هایی همچون تخریب میان گذر شهید کلانتری که همه مطالعات تخصصی نشان می دهد، تأثیرات وحشتناکی بر حیات دریاچه داشته است.

پیشتر مدیر تلفیق و برنامه ریزی ستاد احیا در مورد آخرین وضعیت مطالعات انجام شده روی این میان گذر به خبرنگار «تابناک»، گفت: مطالعات تخصصی در مورد نقش میان گذر ارومیه بر روی خشک شدن آن توسط یک تیم تخصصی در دانشگاه تبریز انجام شد و آنها به این نتیجه رسیدند که باید میان گذر موجود تخریب شود، اما ما تلاش می کنیم در این زمینه، مطالعات بیشتری انجام دهیم و با اطمینان کامل موضوع را پیش ببریم.

درباره جزئیات تلاش های جدیدی که برای تعیین تکلیف میان گذر دریاچه ارومیه رخ داده و نیز نقش آن در خشک شدن این دریاچه، «مهندس ابوالفضل آبشت»، مدیر تالاب های بین المللی ایران به خبرنگار «تابناک»، گفت: این یک واقعیت است که وجود میان گذر ارومیه چرخش اکولوژیک را در این دریاچه از بین برده است و اجازه نمی دهد، گردش آب در دریاچه بین ضلع شمالی و جنوبی به خوبی انجام شود.

آبشت ادامه داد: بنا بر استانداردها، وقتی قرار است روی یک بستر آبی میان گذر زده شود، باید چیزی حدود ۲۰ درصد آن پایه های داخل بستر آب و ۸۰ درصد آن از بستر دریاچه جدا باشد؛ اما در مورد میان گذر دریاچه ارومیه شرایط کاملا برعکس است و تنها ۱۰ درصد میان گذر بالای بستر دریاچه و مابقی به شکل خاکریز داخل بستر دریاچه و ضلع شمالی و جنوبی را از هم جدا کرده است.

وی در مورد خساراتی که میان گذر شهید کلانتری به دریاچه وارد کرده است، ادامه داد: بیشتر آوردهای آبی دریاچه از ضلع جنوبی است و چون با احداث میان گذر در سال های گذشته، ارتباط شمال و جنوب دریاچه قطع شده است، بیشترین رسوب گذاری ها در بخش جنوبی رخ داده است و اکنون هم می بینیم که بیشترین بخشی که خشک شده است، در بخش جنوبی قرار دارد.

مدیر تالاب های بین المللی ایران در مورد اینکه بالاخره چه زمانی این میان گذر تخریب و یا اصلاح خواهد شد، گفت: این موضوع، یکی از دستورکارهای ستاد احیای دریاچه ارومیه است، ولی باید دقت کنید، جدا از مطالعات تخصصی، تخریب این میان گذر تبعات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نیز دارد که بدون توجه به آنها نمی توان چنین کاری کرد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود و در مورد آخرین وضعیت دریاچه به «تابناک»، گفت:‌ متأسفانه در سال جاری، تراز آبی دریاچه ارومیه نسبت به شرایط مشابه سال قبل، چیزی حدود ۲۲ سانتی متر کاهش را نشان می دهد که البته این موضوع به دلیل کاهش شدید بارندگی ها در سال آبی گذشته رخ داده است.

آبشت بدون اشاره به تأخیرهای پی در پی دولت یازدهم در پرداخت کمک های مالی به ستاد احیا و نقش آن در کاهش تراز کنونی دریاچه ادامه داد: اگر بخواهیم شرایط سال جدید را با سال گذشته مقایسه کنیم، کاهش تراز دریاچه به میزان ۲۲ سانتی متر صحیح و نگران کننده است؛ اما اگر این شرایط را نسبت به دو یا سه سال قبل مقایسه کنیم، می بینیم که تراز دریاچه روند افزایشی را داشته است.

وی ادامه داد: در سال های قبل از سال ۹۲ و به مدت ۲۰ سال، چیزی حدود ۸ متر از سطح آب دریاچه ارومیه کاهش یافت و در این بازه زمانی، حتی سال هایی که ترسالی بود نیز کاهش تراز دریاچه اتفاق می افتاد.

آبشت تأکید کرد: من یقین دارم اگر روندی که تا سال ۹۲ وجود داشت، همچنان ادامه می یافت، اکنون در دریاچه ارومیه ما با کویری وحشتناک رو به رو بودیم.

این مقام مسئول در سازمان حفاظت از محیط زیست، در مورد رویکردهای جدیدی که دولت و ستاد احیای دریاچه ارومیه برای نجات دریاچه در پیش دارند، اضافه کرد: تلاش برای ایجاد معیشت جایگزین برای کشاورزان، حرکت به سمت توسعه و کشاورزی پایدار و نیز بررسی تخریب میان گذر از جمله اقداماتی است که هم اکنون در دستور کار مسئولان برای نجات کامل دریاچه قرار دارد.