اصالت، رمز ماندگاری آیین‌های عزاداری محرم در آذربایجان

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، مرثیه ها و نوحه های هیات مذهبی و دستجات تبریز تا چند سال گذشته با همان لحن و سبک قدیمی اجرا می شد، اما اخیرا در برخی مراسم ها و عزاداری ها رسوخ موسیقی و نوحه خوانی های ناهمگن با فلسفه قیام عاشورا، موجب آزرده شدن دوستداران و عاشقان اباعبدالله حسین (ع) شده و آنان خواستار بازگشت صیانت از سبک سنتی، تاریخی و قدیمی این کهن شهر در سوگواری های سالار و سرور شهیدان هستند.

دسته های «شاخسی واخسی» (شاه حسین) آذربایجانی ها، قدمتی به درازای حادثه کربلا دارند، به گونه ای که مدایح و مراثی آن ورد زبان کودکان خردسال حتی در ایام غیر محرم  می شود، اما در سال های اخیر برخی ها با سوء استفاده از احساسات مذهبی مردم و با دامن زدن به بدعت های ناخوشایند، ناخواسته در مسیر تحریف آیین های اصیل عزاداری محرم گام برداشته اند.

بروز و ظهور برخی بدعت های ناروا در برخی از دسته های عزادارای خیابانی تبریز در سال های اخیر، نگرانی و آزردگی خاطر مسوولان مذهبی و دوستداران و شیفتگان خاندان عصمت و طهارت را سبب شده که آغاز نشدن عزاداری ها از مساجد به عنوان سنگر اصلی اسلام و تشیع، استفاده از موسیقی های تند و نامتعارف، نوحه خوانی با ریتم موسیقیایی و غیرمذهبی و حرکات سبک برخی از مداحان و نوحه خوانان در حین نوحه از جمله آنهاست.

نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز با بیان اینکه پرهیز از خرافه گرایی باید از سوی عزاداران محرم مورد توجه قرار بگیرد، اظهار داشت: در این روزهای معنوی باید مواظب بود تا این خرافه گرایی ها با منطق و مستدل از سوی علما و مذهبیون جواب داده شود.

حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی آل هاشم افزود: شهر تبریز از دیرباز در برگزاری عزاداری های سنتی و برنامه های مذهبی بی پیرایه، سرآمد دیگر شهرها بوده است و باید عزاداری های سنتی را با حضور جوانان و نوجوانان در محرم رونق دهیم.

حجت الاسلام آل هاشم با تاکید بر مسجدمحور بودن عزاداری های محرم، یادآور شد: برنامه های تبلیغی ایام‌ محرم باید با محوریت مساجد و با اولویت مفاهیم قرآنی و احکام شرعی انجام‌ بگیرد.

امام جمعه تبریز با تاکید بر ضرورت رعایت حال آحاد مردم در عزاداری‌های محرم، گفت: ساعات عزاداری‌ها باید به گونه‌ای تنظیم شود که موجب سلب آسایش و آرامش مردم نشود.

وی با بیان اینکه ماندگاری آموزه های فرهنگ عاشورا و قیام سید و سالار شهیدان در شکوه عزاداری های خیابانی است، از مدیران و روسای دسته جات حسینی خواست ساعات عزاداری را به نحوی تنظیم و برنامه ریزی کنند که مزاحمتی برای آسایش مردم نداشته باشد.

مداح پیشکسوت تبریزی نیز در این خصوص به ایرنا گفت: متاسفانه برخی دستجات عزاداری از آیین ها و مراثی سنتی دور شده اند و از لحن و هوای برخی موسیقی های غیرمتناسب با محرم استفاده می کنند که البته باید نظارت بیشتری در این خصوص انجام شود تا شان مراسم های عزاداری حفظ شود.

حاج حسین پروستان اظهار کرد: فلسفه قیام امام حسین (ع)، اقامه نماز واقعی و اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر بوده و بر این اساس باید در مراسم های عزاداری خیابانی، شان آن حضرت حفظ و آیین های قدیمی مربوط به گرامیداشت شهدای کربلا احیا شود.

وی افزود: اگر عزاداری های شبانه ایام محرم منجر به قضا شدن نماز شود، به دور از فلسفه قیام امام حسین(ع) و فرهنگ حسینی است؛ بر این اساس عزاداری ها نباید در نیمه های شب ادامه داشته باشد گرچه این موضوع مورد توجه بسیاری از عوامل برگزاری عزاداری ها است که باید از این توجه تشکر شود.

پروستان گفت: عمل و سخن محبان اباعبدالله باید مورد تائید حضرت شان باشد یعنی در واقع عزاداری باید روح انسان را صیقل دهد و روحیه معنوی را در انسان تقویت کند تا تاثیرگذاری خود را نشان دهد، در غیر این صورت اشکی که موجب تلطیف و دوری از گناه نشود، ظاهری خواهد بود.

وی با اشاره به الگوگیری شهدای انقلاب از آقایشان حسین(ع) گفت: شهید باقری زمانی که در بحبوحه جنگ و در یکی از عملیات ها دستش قطع شد، از همرزمان خود درخواست کرد تا دست قطع شده را بیابند و بر روی سینه اش قرار دهند، وقتی از این شهید بزرگوار سئوال شد که چرا این درخواست را داشتی، گفت تا حالا وقتی به حضرت اباعبدالله حسین(ع) سلام می دادم دو دستی این کار انجام می دادم اکنون نیز دور از ادب است که این رسم همیشگی را به جای نیاورم.

وی ادامه داد: به این ترتیب دست قطع شده شهید باقری را روی سینه اش قرار دادند و او با زبان تشنه گفت: ” السلام علیک یا اباعبدالله(ع)”؛ این تنها گوشه ای از رشادت ها، شجاعت ها و الگوگیری های شهدای حرم و جنگ تحمیلی از قیام کربلاست و ضروری است که در مقطع فعلی نیز گردانندگان، مداحان و نوحه خوانان دسته های عزادارای خیابانی در تبریز به امثال شهید باقری تاسی کنند.

پدر شهید مدافع حرم و پیرغلام آستان اباعبدالله حسین(ع) نیز به ایرنا گفت: عزاداری های سنتی و قدیمی باید تقویت شود و بر مداحی ها و عزاداری هایی تکیه شود که به لحاظ سندیت متقن باشند و متدهای غربی نباید وارد مراثی محرم شود.

رسول فخیمی اظهار کرد: باید معرفت و مکتب امام حسین(ع) را درک کنیم تا ناهنجاری های جامعه از بین برود، پیام حادثه کربلا به کل جهان صادر  شود و تاثیرگذاری لازم را داشته باشد؛ البته اکنون صدور فرهنگ عاشورا و انقلاب اسلامی ایران به دنیا با تکیه بر این موضوع انجام شده است.

دیگر مداح اباعبدالله حسین نیز به ایرنا گفت: مراثی و نوحه های تاریخی و معتبر بسیاری وجود دارد که مورد توجه مداحان است اما چیزی که باید به آن دقت شود، حفظ شان امام حسین(ع) و دوستداران و محبان آن حضرت است که تحقق آن در سایه احیای سنت های قدیمی ممکن می باشد.

جواد حیدری بیان کرد: آیین ها و سنت های محرم در آذربایجان نسبت به مناطق دیگر تفاوت دارد اما از غنای فرهنگی و تاریخی برخوردار است؛ آنچه که اکنون به عنوان آسیب مراسم های عزاداری مطرح می شود شعرها و لحن های برخی مداحان جوان است که باید در چارچوب مراثی محرم به آن توجه شود و بسیاری از بزرگان نیز تذکرات لازم را می دهند که تا حدودی نیز تاثیرگذار بوده است.

وی ادامه داد: مراسم های قدیمی و سنتی ماه محرم که پایه فرهنگی و دینی دارد در آذربایجان همواره مورد توجه بوده و غنای مراثی، مداحی، عزاداری ها و سوگواری ها بوده و در حقیقت مراسم های عزاداری اباعبدالله حسین(ع) تبریز را سر زبان ها انداخته است.

گزارش: پیمان پاکزاد