احکام نیت روزه بر اساس نظر رهبر معظم انقلاب

به گزارش پایگاه خبری “ججین”، ماه مبارک رمضان در بین ایام سال، شریف‌ترین ماه محسوب می‌شود؛ از این رو می‌بینیم خداوند متعال قرآن را در این ماه شریف نازل کرد و فرمود: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ…؛ ماه رمضان [همان ماه‏] است که در آن، قرآن فرو فرستاده شده است…»(۱۸۵ بقره) امام رضا(ع) درباره فضیلت آن، ضمن روایتی از اجداد طاهرین خویش از رسول گرامی اسلام(ص) نقل فرمود: «… هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ؛ ماه رمضان نزد خدا برترین ماه‌ها و روزهای آن برترین روزهاست» و یا پیامبر(ص) در دیگر روایت در شرافت این ماه فرمودند: «ماه رمضان ، آغازش رحمت است و میانه‌اش مغفرت و پایانش نجات (بندگان گنهکار) از آتش است.»

جمیع آیات و روایاتی که درباره عظمت ماه مبارک رمضان وجود دارد، گویای آن است که خداوند فضای ماه مبارک را مهیای بهره‌مندی معنوی و ذخیره‌ای معنوی برای مؤمنان برای تمام ایام سال کرده است؛ بنابراین مؤمنان هر اندازه نسبت به احکام شرعی مربوط به این ماه شریف تقید بورزند، بهره خویش از آن را مضاعف خواهند کرد. به این لحاظ ابتدا به موضوع نیت روزه در ماه مبارک رمضان بر اساس استفتائات و فتاوای رهبر معظم انقلاب می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید.

کیفیت نیّت روزه

۴۸. روزه مانند همه‌ی عبادت‌های دیگر باید با نیّت همراه باشد، بدین معنی که خودداری انسان از خوردن و آشامیدن و سایر چیزهای باطل کننده‌ی روزه، به‌خاطر دستور خداوند باشد و همین که چنین عزمی‌ در او باشد کافی است و لازم نیست آن را بر زبان بیاورد.

نیّت هر روز یا برای کل ماه

۴۹. در ماه رمضان باید برای هر روز نیّت کرد، یا اینکه یک نیّت در اول ماه کافی است؟
ج) اگر شب اول ماه رمضان نیّت کند که یک ماه را روزه بگیرد، کافی است؛ ولی بهتر (احتیاط مستحب) است در هر شب ماه رمضان، برای روزه فردای آن نیز، نیّت کند.

وجوب روزه به صرف نیّت

۵۰. مادرم نیّت کرد که کل ماه را روزه بگیرد ولی بعد از هفت روز مریض شد، حالا وظیفه‌اش چیست؟
ج) صِرف نیّت، چیزی به عهده‌اش نمی‌‌آورد بنابراین در فرض مذکور روزه بر او واجب نیست.

کافی بودن نیّت ارتکازی در روزه

۵۱. شخصی شب نیّت روزه کرده و با همین نیّت تا بعد از اذان صبح خوابیده، وقتی بیدار شده حواسش نبوده و پس از نوشیدن آب یادش آمده بود که شب نیّت روزه کرده است، آیا در این صورت روزه‌اش صحیح است؟
ج) انجام سهوی مُفطِر ضرری به صحت روزه نمی‌‌زند و اگر نیّت قبلی ـ هرچند به‌صورت ارتکازی ـ موجود باشد، کفایت می‌‌کند.

زمان نیت روزه

زمان نیّت روزه‌های واجب
52. زمان نیّت روزه‌های واجب به‌طور عادی چه زمانی است؟
ج) نیّت برای روزه ماه رمضان و نذر معیّن، از اول شب تا اذان صبح و برای روزه غیر معیّن (مانند روزه قضا و نذر مطلق)، از اول شب تا ظهر روز بعد است.

زمان نیّت روزه‌ی مستحبّی
53. روزه‌ی مستحبّی را در هر وقت از روز که به فکر روزه بیفتد می‌‌تواند نیّت کند و روزه‌ی او صحیح است، مشروط بر اینکه تا آن لحظه کاری که موجب باطل شدن روزه است از او سر نزده باشد.

تأخیر در نیّت روزه

۵۴. از آنجا که شروع روزه از اول فجر است، نیّت آن هم باید از آن لحظه به تأخیر نیفتد، و بهتر آن است که پیش از فرا رسیدن فجر، نیّت روزه کند.

۵۵. کسی که در ماه رمضان، هنگام فرا رسیدن اذان صبح، عمداً نیّت روزه نمی‌‌کند، اگر در اثنای روز نیّت روزه کند، روزه‌اش باطل است و در عین حال باید تا غروب آن روز از همه‌ی چیزهای باطل کننده‌ی روزه اجتناب کند و بعد از ماه رمضان هم قضای آن روز را به‌جا آورد.

۵۶. کسی که در ماه رمضان از روی فراموشی یا بی‌اطلاعی، نیّت روزه نکرده و در اثنای روز ملتفت شود، در صورتی که کاری که روزه را باطل می‌‌کند انجام داده باشد، روزه‌ی آن روز باطل است ولی تا غروب از کارهای باطل‌کننده‌ی روزه خودداری کند اما چنانچه تا هنگامی‌ که ملتفت روزه می‌‌شود، کاری که روزه را باطل می‌‌کند انجام نداده باشد اگر بعد از ظهر است روزه باطل است، و اگر پیش از ظهر است، بنابر احتیاط واجب باید نیّت روزه کند و روزه بگیرد و بعداً نیز روزه‌ی آن روز را قضا کند.

۵۷. اگر برای روزه‌ی واجب غیر ماه رمضان مانند روزه‌ی کفّاره یا قضا تا نزدیک ظهر نیّت نکند، چنانچه تا آن وقت کاری که روزه را باطل می‌‌کند انجام نداده باشد، می‌‌تواند نیّت کند و روزه‌ی او صحیح است.

۵۸. اگر شخصی نیّت روزه استیجاری را عمداً یا سهواً تا قبل از اذان ظهر به تأخیر بیندازد، آیا روزه آن روز ـ بدون آن که مبطلی را انجام داده باشد ـ صحیح است؟
ج) در موارد استیجار باید مورد اجاره طبق اجاره و نیز آنچه متعارف بین مؤمنین است انجام بگیرد؛ در غیر این صورت صحیح نبوده و مستأجر مستحقّ مال‌الاجاره نیست.

برگشتن از نیّت روزه در اثنای روز

۷۲. من در روز ماه رمضان به علّت اغوای شیطان تصمیم گرفتم روزه‌ ام را باطل کنم لکن قبل از این‌که عملی که روزه را باطل می‌ کند انجام دهم، از تصمیم خود منصرف شدم حکم روزه‌ ام چیست؟ و اگر این امر در روزه غیر ماه رمضان پیش آید چه حکمی‌ دارد؟
ج) در روزه ماه رمضان اگر در اثنای روز از نیّت روزه گرفتن بر گردد به‌طوری که قصد ادامه روزه نداشته باشد، روزه‌ اش باطل می‌ شود و قصد دوباره او برای ادامه روزه فایده ندارد، البته تا اذان مغرب باید از کاری که روزه را باطل می‌‌کند خودداری کند. امّا اگر دچار تردید شود به این معنی که هنوز تصمیم نگرفته است روزه را باطل کند، یا تصمیم بگیرد کاری را که موجب باطل شدن روزه است صورت دهد و هنوز آن را انجام نداده در این دو صورت صحّت روزه او محل اشکال است و احتیاط واجب آن است که روزه را تمام کند و بعداً هم آن را قضا نماید. هر روزه واجب معیّن دیگر ـ مانند نذر معیّن و امثال آن ـ نیز دارای همین حکم است.

۷۳. در اثنای روزه مستحبی یا واجب غیر معیّن تصمیم گرفتم روزه‌‌ام را باطل کنم لکن قبل از این‌که عملی که روزه را باطل می‌ کند انجام دهم، از تصمیم خود منصرف شدم حکم روزه‌ ام چیست؟
ج) در روزه‌های مستحب و نیز روزه‌های واجب غیر معین که وجوب آن مخصوص به روز معینی نیست اگر تصمیم بر قطع روزه بگیرد ولی کاری که روزه را باطل می‌‌کند از او سر نزند و بعداً دوباره تا پیش از ظهر ـ و در مستحب تا غروب ـ نیّت روزه کند، روزه او صحیح است.