اجرای فروشگاه بدون فروشنده دانشگاه تبریزاز منظر روان شناسی اجتماعی

اعتماد، سازه ای مشترک بین روان شناسی و علوم اجتماعی است که ریشه آن از واژه «عمد» به معنای ستون گرفته شده و به حالتی گفته می شود که بر شخص، شخصیت، گفتار و رفتار فرد یا گروهی بتوان تکیه کرد و آن را ستون اعمال و رفتار خود قرار داد. در علوم اجتماعی اعتماد، مهم ترین سازه سرمایه اجتماعی محسوب می شود. درقلمرو روان شناسی نیز زندگی با مفهوم اعتماد آغاز می شود، اعتماد در رابطه مادر و نوزاد در نخستین مرحله رشد روانی–اجتماعی شکل می گیرد و در محیط خانواده نیز امکان رشد پیدا می کند. از دیدگاه روان شناسی تکاملی، اعتماد به سازگاری و انطباق بشر کمک کرده و در بقای او موثر بوده است. بدون وجود اعتماد، بشر نمی توانست دوره های گذار زیستی، اجتماعی و تاریخی و به طور کلی تکاملی خود را سپری کند و به این جا برسد.

در علم روان شناسی، اعتماد در سه سطح عمل می کند که عبارت است از: ۱-اعتماد به یک شخص خاص مانند اعتماد در رابطه میان دو نفر، ۲-اعتماد به دیگران و مردم به معنای اعتماد کلی یا عمومی، ۳-اعتماد به سیستم های انتزاعی مانند اینترنت، شبکه بانک داری و … . شایان ذکر است خارج از این سطح بندی، مولفه های اعتماد شامل ابعاد عاطفی و شناختی است. بُعد عاطفی اعتماد منطبق بر مبانی ژنتیکی، سرشت و تجربیات رابطه های قبلی هر فرد شکل می گیرد اما ریسک، اعتبار پذیری وعده ها، ارزیابی اجتماعی و اعتماد عمومی پنج بُعد شناختی اعتماد هستند که در هر موقعیتی آن را برای ما معنا می بخشند.

اکسی توسین، نوروپپتیدی (پیام رسان عصبی) است که در تعامل اجتماعی مثبت افراد، ایجاد دلبستگی و تعلق اجتماعی هر فرد نقش بازی می کند. کسانی که سطح اعتماد آن ها پایین است معمولا دستخوش بی اعتمادی هستند و نسبت به افرادی که از اعتماد بالاتری بهره مندند به دلیل کاهش ترشح این انتقال دهنده عصبی، روزانه استرس بیشتری را تجربه می کنند و در صورتی که بی اعتمادی در سطح بسیار بالایی قرار گیرد، نوعی آسیب شناسی روانی را رقم می زند که به عنوان نمونه در شخصیت ها و اختلالات پارانوئیدی (مشخصه بیماران مبتلا به این اختلال، شکاکیت و بی اعتمادی دیرپا به همه افراد است) دیده می شود که مداخله درمانی را طلب می کند. در این بین افراد بسیاری هستند که زندگی شخصی، مشترک، اجتماعی و شغلی آن ها به دلیل بی اعتمادی در هر سه سطح آن، آسیب های بسیار جدی دیده است.

به نظر می رسد در دنیای معاصر که بی اعتمادی و بدگمانی در جوامع مختلف رو به افزایش است تا جایی که از بحران اعتماد سخن رانده می شود، اقدام ارزشمند این فروشگاه و امثال آن، رقم زننده پویشی محلی برای پیاده سازی فرهنگی جهانی در دنیای واقعی و مجازی با این عنوان باشد: #به ـ توـ اعتماد ـ دارم. امروزه برای بیشتر افراد جامعه، داشتن یک زندگی ساده، آرام و بی دغدغه در کنار خانواده یا در جامعه، مهم ترین هدف است. افراد جامعه با اعتماد به یکدیگر احساس امنیت و آرامش می کنند و آسایش به دست می آورند. افزایش اعتماد اجتماعی، افزایش مشارکت و در نتیجه پویایی اجتماعی را در پی خواهد داشت. اعتماد اجتماعی زندگی را پیش بینی پذیر می سازد، احساس تعلق گروهی را موجب می شود و کارکردن افراد با یکدیگر را سهل و امکان پذیر می کند. هریک از ما به عنوان یک شهروند می توانیم به اندازه خود در فراهم سازی بستری برای اعتمادزایی نقش ایفا کنیم. صداقت در عملکردهای روزمره، آموزش عملی اعتماد به فرزندان مان از طریق ارزش نهادن به صداقت و ایستادگی هوشمندانه در مقابل دروغ گویی، آگاه سازی جامعه از طریق فضای مجازی و فرصت دادن به جوان ها برای بروز توانمندی هایشان، می تواند گام مثبتی برای این پویش اجتماعی محسوب شود.