آیا آمریکا می تواند صادرات نفتی ایران را کاملا قطع کند؟

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، ایالات متحده آمریکا در جدیدترین اقدام خود جهت تشدید فشارهای خود بر ایران مسئله تحریم کامل نفتی کشور را مطرح کرده است. در همین راستا روز پنجشنبه (۲۸ ژوئن) یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا به خبرگزاری رویترز اعلام کرد آمریکا قصد دارد با تمرکز بر همکاری با کشورهایی که نفت خام از ایران وارد می کنند آنها را مجاب نماید تا چهارم نوامبر ۲۰۱۸ خرید نفت از ایران را به صفر برسانند. در غیر این صورت دولت آمریکا از این تاریخ به بعد هر شرکتی را که از ایران نفت خریداری کند، بدون هیچ استثنایی تحریم های ثانویه خواهد کرد.

قطع کامل صادرات نفتی ایران!

این سخنان بازتاب گسترده ای در میان رسانه ها و واردکنندگان اصلی نفت خام ایران در پی داشت و این سوال مهم را مطرح می کند که آیا قطع کامل صادرات نفتی ایران ممکن خواهد بود یا خیر؟ به اعتقاد برخی از کارشناسان یکی از مهم‌ترین چالش های آمریکا در زمینه قطع کامل صادرات نفتی ایران جلب نظر پنج کشور چین، کره جنوبی، ژاپن، هند و ترکیه به عنوان خریداران اصلی نفت ایران است.

این کشورها نمی‌توانند هیچگونه اختلالی در تامین انرژی مورد نیاز خود را بپذیرند. نفت ایران به دو درصد از تقاضای جهانی نفت پاسخ می دهد بنابراین حذف آن، می‌بایست از طریق تضمین دریافت نفت از سوی کشور یا کشورهای دیگر جبران شود و چنین کاری به سادگی ممکن نیست.

مشکل جبران کمبود عرضه نفت برای واردکنندگان عمده آن تنها به نفت صادراتی ایران محدود نمی‌شود. شرایط آشفته موجود در کشورهایی مانند لیبی و ونزوئلا نیز منجر به کاهش میزان صدور نفت از سوی این کشورها شده است. همچنین اخیرا کشورهای آنگولا، نیجریه و کانادا بنابر دلایلی با کاهش تولید در میزان نفت خود مواجه شده اند. بنابراین نگرانی مشتریان نفتی ایران برای تضمین تامین نفت مورد نیاز خود باعث شده است تا حدودی نسبت به تحریم‌های آمریکا بی توجه باشند و با این کشور بر سر معافیت از تحریم‌ها گفت‌وگو کنند.

جنگ تجاری چین و آمریکا به نفع ایران

وزارت انرژی آمریکا (EIA) در گزارشی آورده است چین با ۲۴ درصد بزرگ ترین واردکننده نفت ایران است؛ هند با ۱۸ درصد در جایگاه دوم قرار دارد؛ کره جنوبی با ۱۴ درصد و ترکیه با ۹ درصد در مراتب بعدی قرار می گیرند اما چین به عنوان دومین واردکننده بزرگ نفتی و یکی از کشورهایی که بیشترین رشد تقاضای نفت را به خود اختصاص داده است که می تواند تا حدود زیادی تحریم های آمریکا را بی اثر کند. ایران بعد از عربستان سعودی، آنگولا، عراق و عمان، پنجمین تامین کننده نفت خام چین است. این کشور در دوران قبلی تحریم ها، خرید نفت خام از ایران را در سطحی قابل قبول ادامه داد. اکنون با توجه به جنگ تجاری میان چین و آمریکا مقابله این دو کشور بایکدیگر در زمینه واردات نفت خام می تواند به نفع ایران و صادرات نفت خام از آن تمام شود.

براساس اعلام یکی از مدیران ارشد شرکت ساینوپک چین، تحریم های آمریکا ضد ایران تاثیری روی واردات نفت این کشور از ایران نخواهد داشت. کره جنوبی و ژاپن، دیگر خریداران نفت خام ایران، در حال رایزنی با دولت آمریکا برای کاستن از تاثیرات نامطلوب تحریم ایران بر بازارهای بین المللی و کسب معافیت از تحریم های نفتی ایران هستند. شرکت نفتی فوجی اویل ژاپن اعلام کرده است که پس از مذاکره با مقامات دولتی در رابطه با مسئله واردات نفت ایران تصمیم گیری خواهد کرد. تاکاشی یامادا مدیر بخش سیاست های نفتی در وزارت اقتصاد و تجارت ژاپن اعلام کرده است که مذاکرات توکیو با آمریکا در مورد مسله واردات نفت از ایران در جریان است.

مقامات ترکیه ای نیز به عنوان دیگر خریدار عمده نفت خام ایران به درخواست تحریم نفتی آمریکا واکنش نشان دادند. چاووش اغلو وزیر امور خارجه ترکیه معتقد است کشورش به خواست دیگر کشورها روابط تجاری خود با ایران را قطع نخواهد کرد. همچنین وزیر امور خارجه هند، دومین مشتری اصلی نفت خام ایران، ماه گذشته اعلام کرده بود این کشور تنها از تحریم های سازمان ملل متحد پیروی می کند. اما به نقل از خبرگزاری رویترز به دنبال دیدار نیکی هلی، نماینده ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد، با ناندرا مودی نخست وزیر هندوستان، این کشور از تصمیم خود برای کاهش شدید یا حتی توقف خرید نفت از ایران خبر داد. با این حال نیکی هلی تاکید کرده است آمریکایی ها می دانند که هند توانایی تغییر مناسبات خود با ایران ظرف یک روز را ندارد و از این رو ممکن است هند جزء کشورهایی باشد که از تحریم های آمریکا معافیت بگیرد.

اثرات حذف کامل نفت ایران از بازار انرژی جهان

کارشناسان معتقدند حذف کامل نفت ایران از بازار انرژی جهان با برهم زدن تعادل بازار قیمت نفت را افزایش می دهد زیرا خارج کردن حدود ۲.۵ میلیون بشکه صادرات نفت ایران از بازار جهانی ظرف مدت کوتاه ۴ ماه به راحتی امکان‌پذیر نیست. آنها معتقدند اگر این تصمیم ترامپ اجرایی شود دنیا در سال جاری میلادی با کمبودهای نفتی مواجه خواهد شد که به سختی جایگزینی برای آن وجود دارد که این مسئله برای رونق و رشد اقتصاد جهانی خطری بزرگ محسوب می شود.

در مقابل گروهی دیگر از کارشناسان معتقدند آمریکا امکان تحریم کامل نفتی ایران را دارد و با توجه به مناسبات منطقه ای موجود میان ایران و عربستان، این کشور با افزایش تولید خود توانایی پرکردن جای خالی ایران در بازار جهانی انرژی را دارد. عربستان روزانه ده میلیون بشکه نفت تولید می کند. که در صورت اجرایی شدن تصمیم ترامپ، این کشور باید تولید روزانه خود را به ۱۲ میلیون بشکه در روز افزایش دهد. برخی از کارشناسان معتقدند این کشور توانایی رسیدن به سطح تولید بیشتر را ندارد.

عربستان اعلام کرده است که از ظرفیت افزایش دو میلیون بشکه نفت در روز برخوردار است. حتی اگر این ارزیابی درست باشد، عربستان برای اجرای این سیاست نیازمند همراهی سایر کشورهای عضو اوپک است که در نتیجه تلاش این کشور برای افزایش تولید نفت خود نیز به سادگی ممکن نیست. در این راستا است که می توان به تغییر موضع آمریکا اشاره کرد. در این رابطه بلومبرگ به نقل از وزارت انرژی آمریکا گزارش داد، طبق اعلام این وزارت خانه تحریم ها عیله ایران ممکن است شرایط را برای کاهش تدریجی واردات نفت از ایران فراهم کند. در صورتی که آمریکا اعلام کرده بود قصد دارد واردات نفت ایران را به طور کامل قطع و آن را به صفر برساند.

دان برویلت معاون وزیر انرژی آمریکا معتقد است ارزیابی ها برپایه بررسی های مورد به مورد خواهد بود در نتیجه می توان انتظار داشت که در این روند توافقاتی حاصل شود. همان گونه که آشکار است این اظهارات مغایر با بیانیه های اخیر ایالات متحده آمریکا مبنی بر توقف خرید نفت از ایران تا چهارم نوامبر است. همچنین رویترز در گزارشی عنوان کرده است آمریکا همزمان با اعلام استراتژی فشار نفتی بر ایران، آمادگی خود را برای همکاری با کشورها به صورت مورد به مورد با هدف کمک به کاهش واردات نفت ایران اعلام کرده است که این نشان می دهد دولت ترامپ ممکن است در این راستا برخی معافیت هایی را برای کشورها در نظر بگیرد.

حربه ایران در قبال تحریم های نفتی

آقای روحانی در سفر خود به سوئیس در واکنش به اقدامات آمریکا برای به صفر رساندن واردات نفت ایران در پاسخ به سوال خبرنگار رویترز مبنی بر بستن تنگه هرمز گفته است آمریکایی‌ها ادعا کرده‌اند که می‌خواهند، صادرات نفت ایران بطور کامل متوقف شود. آنها معنای این ادعا را درک نمی‌کنند زیرا برای ایران بی‌معنی است، در حالی که نفت منطقه صادر می‌شود، نفت ایران صادر نشود. حرفی که برخی مقامات آمریکایی زدند که ما می‌خواهیم صادرات نفت ایران را به صفر برسانیم، یک گزافه‌گویی است که هیچ‌وقت قادر نیستند آن را عمل کنند. اگر می‌توانید، این کار را انجام دهید و نتیجه آن را ببینید.

سخنان آقای روحانی در میان رسانه های خارجی و شخصیت های سیاسی و نظامی کشورهای غربی، تهدید آمریکا به بستن تنگه هرمز تفسیر شده است. تنگه هرمز به عنوان مهمترین گذرگاه نفتی در جهان که روزانه چیزی حدود ۱۵ میلیون بشکه و یک سوم نفت جهان را از خود عبور می‌دهد، دارای موقعیت استراتژیکی مهمی است. ممکن است ایران با توجه به شرایط موجود در عرصه بین المللی و مقابله با اقدامات آمریکا علیه کشورمان با تکیه بر موقعیت استراتژیکی تنگه هرمز، از آن به عنوان ابزار دیپلماتیکی مناسب برای پیشبرد اهداف خود استفاده کند.

در نتیجه به نظر می رسد دولت آقای ترامپ علی رغم تلاش ها و اقدامات خود جهت افزایش فشارها به جمهوری اسلامی ایران، در اعمال سیاست جدید خود مبنی بر قطع کامل صادرات نفت و به صفر رساندن خرید آن از ایران تا ۴ نوامبر با دشواری هایی در زمینه پر کردن خلاء نفت تولیدی ایران در بازار جهانی انرژی و عدم همراهی کشورهای عمده واردکننده نفت ایران به درخواست آمریکا جهت اجرایی کردن سیاست مدنظرش رو به رو شده است. بنابراین ممکن است آمریکا با تعدیل مواضع خود، سیاست کاهش صادرات نفتی ایران را جایگزین سیاست به صفر رساندن آن کند که در این حالت احتمالا تحریم های ایجاد شده عیله ایران شکننده باشند.