آنتروپی امنیتی راهبرد آمریکا در خاورمیانه

به گزارش پایگاه خبری ججین به نقل از خبرگزاری ایرنا، سه ویژگی عمده در خاورمیانه طی سده های گذشته موجب شده است که قدرت های فرامنطقه ای حضوری پررنگ در این بخش از جهان داشته باشند.
منابع عظیم طبیعی، نقاط مهم استراتژیک و کانون های تولید اندیشه منبعث از تنوع قومی و فرهنگی سه محور مهمی هستند که بهانه حضور قدرتهای جهانی در این منطقه محسوب می شوند.
غرب و بویژه آمریکا در دهه های گذشته برای حضور در خاورمیانه از روش های گوناگونی بهره برده است ،ولی به نظر می رسد در شرایط فعلی ایجاد ‘بی ثباتی امنیتی’ ، تغییر محورهای ژئوپلتیک و تشکیل قطب بندی های جدید ، استراتژی کنونی واشنگتن در منطقه باشد.
در دوران جنگ سرد ، آمریکا تلاش می کرد با ایجاد دولت های دست نشانده از یک سو کنترل منطقه را در دست داشته باشد و از سوی دیگر مانع پیشروی اتحاد شوروی شود.
با فروپاشی اتحاد شوروی، پایان دوران جنگ سرد و بویژه با تولد قدرت های منطقه ای جدید و تغییرات عمده در معادلات خاورمیانه طی چند دهه گذشته، غرب و آمریکا خود را نیازمند بازسازی راهبردهای قدیمی در خاورمیانه دیدند.
اکنون با توجه به شرایط جدید خاورمیانه، به نظر می رسد غرب تلاش می کند با ایجاد ‘ آنتروپی امنیتی ‘ (بی ثباتی امنیتی) ، محورهای ژئوپلتیک منطقه را بر اساس خواست و اهداف خود تغییر دهد.
بر این اساس بحران های منطقه تصادفی و یا تحت تاثیر عوامل طبیعی بوجود نمی آیند، بلکه اکثر این بحران ها براساس طرحها و برنامه های از پیش تعیین شده شکل می گیرد.
آشکار کردن ارتباط و همکاری ریاض با تل آویو، به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی از سوی آمریکا، ایجاد محورهای متخاصم در منطقه، حمایت از تشکیل ائتلاف های جدید در منطقه و ایجاد انشعاب در ائتلاف های قبلی، همگی نشان از در پیش گرفتن راهبرد ‘آنتروپی امنیتی’ در خاورمیانه است.
واشنگتن در دوره ریاست جمهوری ترامپ از یک سو با انعقاد قراردادهای عظیم تسلیحاتی، عربستان سعودی را بار دیگر تحت چتر حمایتی خود قرار داد و در حالی که بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در خاورمیانه در قطر قرار دارد، در مناقشه بین ریاض و دوحه از عربستان حمایت کرد و از سوی دیگر قرارداد تسلیحاتی دهها میلیارد دلاری با قطر به امضا رساند.
ترکیه که عضو ناتو و متحد آمریکا است در مناقشه بین دوحه و ریاض ، برعکس آمریکا از قطر حمایت کرد و نیروهای نظامی خود را برای حفظ ثبات به این کشور گسیل داشت.
ترکیه سپتامبر گذشته قرارداد خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ به ارزش ۲ میلیارد دلار با روسیه امضا کرد .این یعنی یک کشورعضو ناتو و متحد آمریکا قرار است از سلاح های یک کشور دشمن ناتو و آمریکا (روسیه) علیه نیروهای شورشی مورد حمایت ناتو و آمریکا استفاده کند!
این شرایط یعنی یک آنتروپی سیاسی ، نظامی در منطقه که ظاهرا هر روز ابعاد جدیدی به خود می گیرد. تاکید بر مسایل داخلی آمریکا و دور نگهداشتن واشنگتن از درگیری ها و بحران های جهانی از جمله محورهای عمده تبلیغاتی دونالد ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی بود. وی توانست به کمک این تبلیغات، گروههای مختلفی از جامعه را بسوی خود جلب کند.
ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی بشدت از حضور نظامی واشنگتن در کشورهای دیگر از جمله در افغانستان و عراق انتقاد می کرد و آن را بر خلاف منافع ملی آمریکا می دانست.
وی تاکید داشت: وقت آن رسیده که آمریکا به مسایل داخلی خود بپردازد و از بحران های جهانی دوری کند.
با این وجود ترامپ پس از سوگند ریاست جمهوری، سیاست خارجی پر تنش و ملتهبی را با جهان در پیش گرفت که در تاریخ سیاسی این کشور کم سابقه است.
چالش سیاسی بین آمریکا و روسیه تشدید شد، تحریم های واشنگتن علیه مسکو ادامه یافت، نیروهای آمریکایی نه تنها از افغانستان خارج نشدند ، بلکه ترامپ با امضای فرمانی چند هزار نفر به تعداد نیروهای این کشور در افغانستان افزود و حضور نظامی واشنگتن در برخی مناطق دیگر جهان پررنگ تر شد .
تنش بین واشنگتن و کره شمالی بالا گرفت و هر یک دیگری را به حمله نظامی تهدید کردند. آمریکا از عملیات نظامی عربستان علیه مردم یمن حمایت کرد و وارد ائتلاف های بحران ساز شد.
اینک یک سال پس از انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا ، واشنگتن به کانون تولید و انتشار بحران در جهان تبدیل شده است.
برخی رسانه های آمریکایی اخیرا از احتمال کنار رفتن ‘رکس تیلرسون’ وزیر امور خارجه این کشور و جاگزین شدن ‘مایک پمپئو’ رییس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) به جای وی سخن به میان آورده اند.
چنانچه این پیش بینی رسانه های امریکایی تحقق یابد، به معنای آن است که بحران آفرینی در نقاط مختلف جهان در دستور کار واشنگتن قرار گرفته است .
به نظر می رسد هیات حاکمه آمریکا، ناکام از گسترش استیلا و تفوق همه جانبه خود بر جهان، دکترین ‘آنتروپی امنیتی’ را برای حفظ برتری در پیش گرفته است.
به بیان دیگر واشنگتن تلاش می کند با تولید بحران های متعدد و ‘جهانی سازی جنگ’ و البته نه ‘جنگ جهانی’ برتری خود را حفظ کند.
نکته آخر اینکه ‘آنتروپی امنیتی’ مسیری دو سویه است که می تواند عامل ایجاد کننده خود را ببلعد بویژه اگر بحران ها در چند مسیر ایجاد شده باشند.
————————————————————————————
* تحلیلگر مسایل بین الملل