آقای روحانی! لاتقربوا الصلوه!

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری تسنیم، استناد آقای دکتر روحانی ریاست محترم جمهور به آیه ۵۶ سوره مبارکه انفال در سخنرانی دیروز برای توجیه چرایی اعتماد مکرر به قدرت­های بزرگ علی­‌رغم بدعهدی آشکار آنان، مصداق بارز استفاده ابزاری از قرآن و استخدام آن برای به کرسی نشاندن یک مدعای شخصی بود. در این آیه خداوند متعال خطاب به رسولش در خصوص رفتار یهودیانِ همپیمان با پیامبر می­‌فرماید: «أَلَّذِینَ عَاهَدتَّ مِنْهُمْ ثُمَّ یَنقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِى کُلّ مَرَّهٍ وَ هُمْ لَایَتَّقُونَ». یعنی «آن­ها کسانی هستند که از ایشان پیمان گرفته‌‏اى، سپس پیمان خود را در هر بار مى‏‌شکنند و (در وفادارى و حفظ پیمان،) اهل تقوا و پروا نیستند». ظاهراً آقای دکتر روحانی این آیه را دستاویز خوبی برای دفاع از تداوم برجام و محاجه در مقابل منتقدان و افکار عمومی تلقی کرده است که از بدعهدی طرف­های غربی در مذاکرات هسته­‌ای و اعتماد ساده­‌اندیشانه مقامات کشورمان و انفعال شدید آنان در برابر نقض عهدهای مکرر برجام بسیار نگران و سرخورده هستند. ایشان در سخنرانی خود اظهار داشت: «پیغمبر با وجود آن­که کفار «فی کل مرّه» عهدها را نقض کردند، با آن­ها توافق کرد. کسی پیدا می­‌شود که نعوذ بالله بگوید پیغمبر ساده­‌لوحی کرد؟ چرا بعد از آن که دفعه اول کفار پیمان را نقض کردند، بار دیگر به آن­ها اعتماد کرد و با آن­ها مجدداً عهد بست؟».

خوشبختانه هوشمندی جوانان مؤمن و آگاه به‌قدری بود که بلافاصله پس از طرح این اظهارات، نقص سهوی یا شاید عمدیِ این نحوه استدلال و استناد رئیس­‌جمهور به قرآن را تشخیص داده و در فضای مجازی نسبت به آن روشنگری کردند. در صحت استناد آقای روحانی شکی نیست، لکن مشکل این­جاست که ایشان احتمالاً علی­‌رغم آگاهی از پیام و محتوای مهم دو آیه بعدی یعنی آیات ۵۷ و ۵۸ سوره انفال، از اشاره به آن صرف­‌نظر کرده‌­اند، زیرا دستور صریح پروردگار متعال در این دو آیه، برخورد سخت و خشن با پیمان­‌شکنان و حتی اجازه باطل اعلام کردن معاهده در صورت ترس از احتمال پیمان­‌شکنی طرف مقابل است. خداوند بلافاصله در ادامه همان آیه­‌ای که رئیس­‌جمهور آن را توجیه­‌گر اعتماد خود و دولتش به کفار می­‌داند، می­‌فرماید: «فَإِمَّا تَثْقَفَنَّهُمْ فِى الْحَرْبِ فَشَرِّدْ بِهِم مَّنْ خَلْفَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ. وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِن قَوْمٍ خِیَانَهً فَانْبِذْ إِلَیْهِمْ عَلَى‏ سَوَآءٍ إِنَ‏ اللَّهَ لَایُحِبُّ الْخَآئِنِینَ.» یعنی «پس (اى پیامبر!) هرگاه در جنگ به آنان دست‏ یافتى، (با برخوردهاى قاطع) افراد پشت جبهه‏ آنان را به وحشت افکنده و متفرق ساز، باشد که پند گیرند (و دست از توطئه بردارند.)، و اگر خوف آن داشتى که گروهى (در پیمان) خیانت کنند، تو نیز عهدشان را به‌سوى آنان بینداز (و آن را لغو کن، یا به آنان اعلام کن که همانند خودشان عمل‏ خواهى کرد.)، همانا خداوند خائنان را دوست ندارد».

به نظر می‌­رسد دلیل این­که احتمالاً آقای رئیس‌جمهور با علم به ادامه پیام قرآن و ناکامل بودن معنا تا انتهای آیه ۵۶، به ذکر تقطیع‌شده آن پرداخته و اشاره­‌ای به دستورات مهم سیاسی آیات بعدی نمی‌­کند، این است که اتفاقاً این دو آیه مذکور می‌­تواند بهترین و روشن­ترین رهنمود و دستورکار برای سیاست خارجی منفعل دولت در برهه کنونی برای مقابله با بدعهدی‌­های تحقیرآمیز آمریکا و متحدان اروپایی­‌اش باشد و حتی مجوز خروج از برجام را با توجیه ترس و نگرانی از خیانت طرف مقابل صادر کند، اما آقای روحانی خوش ندارد اشاره­‌ای به این آیات داشته باشد زیرا خلاف میل و مشی ایشان است و لذا به‌سهولت با تقطیع هدفمند کلام خدا، بخشی از آن را که ظاهراً با مدعای ایشان سازگاری دارد، برای توجیه اقدامات دولت به‌خدمت می­‌گیرد.

در پاسخ باید گفت اگر این شیوه استناد به قرآن و بهره‌­برداری از آیات، آن هم از جانب یک حقوقدان در لباس روحانیت پذیرفتنی باشد، پس ما هم می­‌توانیم دستور نخواندن نماز را از آیه «لاتقربوا الصلوه» بگیریم و دیگر به ادامه‌اش وقعی ننهیم که «و انتم سُکاری»، اما هر عقل سلیم و وجدان بیداری باطل بودن این نحوه استدلال را تصدیق می­‌نماید، پس برادرانه و مشفقانه به رئیس­‌جمهور محترم توصیه می­‌کنیم مسئولیت اقدامات و تصمیمات خود را بپذیرد و اگر خطا و اشتباهی صورت گرفته است، با تغییر خط­‌مشی، جبران کند تا مجبور نشود برای توجیه توافقی که امروز توجیه آن برای افکار عمومی آگاه بسیار دشوار شده است، به تقطیع و تفسیر به رأی و استفاده ابزاری از کلام وحی متوسل گردد.

*دکترای روابط بین­‌الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه

telegram.me/jajinnews