آثار سید محمد علی جمال زاده

جمال‌زاده پس از فاصله گرفتن از داستان‌نویسی محقق و پژوهشگر شد ولی پیوندش را با داستان‌نویسی همیشه ادامه داد. مهمترین نقدهایی که بر بعضی از داستان های ایرانی نوشته شده به قلم جمال زاده است

کد خبر : 13440
تاریخ انتشار : پنجشنبه 14 تیر 1397 - 10:00
محمدعلی در چهار سالگی نزد زن‌دایی‌اش (آمنه بیگم) که زنی باسواد بود، الفبای فارسی یاد گرفت و پس از آن به مکتب‌خانه رفت او در همان جلسه اول فلکه می‌شود و خیلی زود مکتب‌خانه را رها می‌کند. مادرش او را در (راستا بازار) بیدآباد نزد میرزاحسن صحاف می‌گذارد تا هم شاگردی کند و هم از او درس بیاموزد. جمال‌زاده در خاطرات خود می‌گوید: «تازه آن جا معنی خواندن و نوشتن را فهمیدم و کم و بیش دستگیرم شد که منظور از یاد گرفتن این علامت‌های کج و معوج که به نام حروف و حرکات چون کرم‌های زیان‌کاری از اولین دوره‌ی کودکی به مغز و ریشه‌ی عمر اطفال معصوم می‌افتد و تا دم مرگ شیره‌ی جانشان را می‌مکند، چیست.»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

با این حال هر روز کتاب فارسی می‌خواند و مدام به دوستان ایرانی خود نامه می‌نوشت. جمالزاده هر چه تالیف و تحقیق از خود باقی گذاشت همه به زبان فارسی و درباره‌ی ایران بود و آن‌جا هم که در مورد ایران نبود به قصد گسترش فرهنگ ایرانی نوشته شد. خانه‌ی جمالزاده با قالی و قلمدان و ترمه و … ایرانی آراسته شده بود که نشان علاقه‌ی وافر او به فرهنگ ایرانی است. جمالزاده در قلمرو ادبیات و تاریخ و تصوف مقالات متععدی نوشته است و بی‌شک از این میان‌، آن‌هایی که در مجله‌ی کاوه منتشر شده است جدی‌تر و علمی‌تر است.

از داستان‌های محمدعلی جمالزاده می‌توان به دارالمجانین، راه آب نامه، صحرای محشر، سر و ته یک کرباس، تلخ و شیرین، کهنه و نو و … اشاره کرد. جمالزاده در عین آن‌که با شیوه و تکنیک داستان‌نویسی در غرب آشنایی کامل داشت و آن را در نوشته‌های خود به کار می‌بست اما از روح ایرانی در نوشته‌هایش بهره می‌گرفت و آن‌گونه می‌نوشت که برای مخاطب فارسی‌زبان نیز آشنایی داشته باشد.

بدون تردید جمال‌زاده آغازگر داستان‌نویسی جدید ایران بود ، ولی دیگر در زمینه ی داستان نویسی کارش را ادامه نداد و وارد حوزه های دیگری شد از جمله پژوهش‌های فرهنگی در زمینه ی تاریخ ایران ، ادبیات ایران و مسایل گوناگونی که به نوعی با ایران در پیوند بود . نمونه‌ی این پژوهش‌ها را در نوشته ی درخشان او تحت عنوان گنج شایگان می‌بینیم که اثری است‌ تحقیقی درباره‌ی مسایل اقتصادی ایران و از منابع مهم به شمار می‌رود . یا تحقیقات او در زمینه‌ی خلقیات ما ایرانیان که اتفاقاً به همین عنوان هم چاپ شد و در دوران گذشته ممنوع بود، چون جمال‌زاده در آن کتاب تمام زمینه‌های فرهنگی روحیات ایرانیان را بررسی کرد.

درست است که جمال‌زاده پس از فاصله گرفتن از داستان‌نویسی محقق و پژوهشگر شد ولی پیوندش را با داستان‌نویسی همیشه ادامه داد. مهمترین نقدهایی که بر بعضی از داستان های ایرانی نوشته شده به قلم جمال زاده است.”  یکی از کتاب‌های معروف جمالزاده کتاب خلقیان ما ایرانیان است. او در بخشی از این کتاب می‌گوید:

“باید دانست که« یک نفر ایرانی امروز» از بسیاری جهات و بخصوص از لحاظ و یا بقولی از حیث« خلقیات » تفاوت زیادی با ایرانی دیروز و پریروز ندارد و لهذا عموما آنچه را درباره ایرانیان دیروز و پریروز گفته اند درباره ایران امروز (با پاره ای از تفاوت های غیر مهم) می توان صادق دانست و از اینرو می توان چنین استنباط نمود که مقصود و منظور« مسائل ایران» همانا جمع آوری و نشان دادن داوری هائی است که از جانب بیگانگان(و حتی از خودی ها) در حق ما ایرانیان و بخصوص درباره اخلاق (یا « خلقیات ») ما به عمل آمده است.

از قدیم الایام تا امروز و از “هرودوت” ابوالمورخین و “کتزیانس و کزنفون” یونانی گرفته تا مورخین روم غربی و شرقی و عربها و اقوام قدیمی دیگر حتی ارمنیها و چینی ها تا برسد بزمانهای نزدیک و دوره ی توسعه روابط مناسبات بین المللی و آشنائی بیشتر بیگانگان با ایران در باره اخلاق و اطوار ما از خوب و بد و زشت و زیبا مطالب بسیار نوشته اند….

اما از طرف دیگر اگر درست دقیق شویم و با صداقت و مصلحت بینی واقعی قضیه را در ترازوی سنجش بگذاریم و بقول مولوی با دیده ی علت شکاف و سبب سوراخ کن در اسباب و علل عقب افتادگی خودمان بیندیشیم قطعا باین نتیجه منطقی و معقول خواهیم رسید که همین معایب و نقایص اخلاقی است(حالا چه کار داریم که این معایب و نواقص چرا بوجود آمده و کی و از کجا بوجود آمده است) که مانند تخت سنگهای زمخت و خارهای مغیلان پر آزار و پرزیان قدم بقدم در طول مسیر و جاده ما راه ترقی و سیادت و رستگاری را بر ما دشوار ساخته است و رویهمرفته علت همه اینکه ما ایرانیان با آن همه گذشته های تاریخی نتوانسته ایم شانه به شانه و همرکاب با ملت های نوخاسته جلو برویم ..

کتاب‌شناسی

تاریخ و ادبیات گنج شایان (چاپ برلین، ۱۳۳۵ ه. ق.)

تاریخ روابط روس با ایران (چاپ برلین، چاپ تهران ۱۳۷۲)

پندنامهٔ سعدی یا گلستان نیکبختی (۱۳۱۷)

قصه قصه‌ها (از روی قصص‌المعمای تنکابنی، ۱۳۲۱)

بانگ نای (داستان‌های مثنوی معنوی، ۱۳۳۷)

فرهنگ لغات عوامانه (۱۳۴۱)

طریقهٔ نویسندگی و داستان‌سرایی (۱۳۴۵)

سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی (۱۳۴۸)

اندک آشنایی با حافظ (۱۳۶۶)

داستان‌ها

یکی بود، یکی نبود ۱۳۰۰

عمو حسینعلی‌ (جلد اول شاهکار) ۱۳۲۰

سر و ته یه کرباس ۱۳۲۳ (۱۹۴۴)

دارالمجانین ۱۳۲۱ (۱۹۴۲)

زمین، ارباب، دهقان

صندوقچه اسرار ۱۳۴۲ (۱۹۶۳)

تلخ و شیرین ۱۳۳۴ (۱۹۵۵)

شاهکار (دو‌جلدی) ۱۳۳۷

فارسی شکر است

راه‌آب‌نامه

قصه‌های کوتاه برای بچه‌های ریش‌دار ۱۳۵۲ (۱۹۷۳)

قصهٔ ما به سر رسید ۱۳۵۷ (۱۹۷۸)

قلتشن دیوان ۱۳۲۵ (۱۹۴۶)

صحرای محشر هزار پیشه ۱۳۲۶ (۱۹۴۷)

معصومه شیرازی ۱۳۳۳ (۱۹۵۴)

هفت کشور قصه‌های کوتاه قنبرعلی ۱۳۳۸ (۱۹۵۹)

کهنه و نو

یاد و یاد بود

قیصرو ایلچی کالیگولا اطورروم

غیر از خدا هیچکس نبود ۱۳۴۰ (۱۹۶۱)

شورآباد ۱۳۴۱ (۱۹۶۲)

خاک و آدم آسمان و ریسمان ۱۳۴۳ (۱۹۶۴)

مرکب محو ۱۳۴۴ (۱۹۶۵

) سیاسی واجتماعی آزادی وحیثیت انسانی (۱۳۳۸)

خاک وآدم (۱۳۴۰)

زمین، ارباب، دهقان (۱۳۴۱)

خلقیات ما ایرانیان (۱۳۴۵)

تصویر زن در فرهنگ ایران (۱۳۵۷)

ترجمه قهوه خانه سورات یا جنگ هفتاد ودو ملت (برناردن دو سن پیر) (۱۳۴۰ق)

ویلهلم تل(شیللر) (۱۳۳۴)

داستان بشر(هندریک وان لون) (۱۳۳۵)

دون کارلوس(مولیر)

خسیس(مولیر)

داستانهای برگزیده

دشمن ملت(ایبسن)

داستانهای هفت کشور

بلای ترکمن در ایران قاجاریه

قنبرعلی جوانمرد شیراز

سیر وسیاحت در ترکستان وایران

جنگ ترکمن

کشکول جمالی

صندوقچه اسرار


ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 4 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۴
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

بی اختیاری چهارشنبه , ۲۶ دی ۱۳۹۷ - ۲۰:۰۴

سلام.واقعا وبسایت خوبی دارید

ناشناس چهارشنبه , ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ - ۲۲:۴۶

سلام.خواستم بابت وبسایت خوبتون ازتون تشکر کنم و امیدوارم باعث ایجاد انگیزه براتون بشه

ناشناس شنبه , ۲۶ مهر ۱۳۹۹ - ۱:۵۹

سلام.ممنون .خیلی خوب بود.از دست اندرکاران وبسایت به
این خوبی سپاسگزارم

ناشناس یکشنبه , ۲۷ تیر ۱۴۰۰ - ۱۳:۰۵

اقا لینک مطلبو من پیدا نکردم.میشه راهنماییم کنید؟