دورخیز مهندسین اصولگرا به سمت بهارستان

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری ایرنا، انحلال حزب جمهوری اسلامی در سال ۱۳۶۶ که از بروز اختلافات درونی میان تفکر چپ و راست سیاسی در این حزب فراگیر ناشی شد، زمینه ایجاد تشکل‌های مستقل سیاسی در میانه‌ دهه ۶۰ را فراهم آورد. پایه‌گذاری «جامعه اسلامی مهندسین» در سال ۱۳۶۷ محصول تلاش بخشی از نیروهای سیاسی برای پر کردن خلاء ناشی از انحلال حزب بزرگی بود که از سال‌های ابتدایی انقلاب به تنهایی فعالیت تشکیلاتی در کشور را پیش برده بود.

جمعی از اعضای حزب منحل شده جمهوری اسلامی (محمدرضا باهنر، حسن غفوری‌فرد، سید مرتضی نبوی، غلامحسین امیری و سید محسن بهفر) که پیشتر فعالیت‌های سیاسی خود را ذیل شاخه مهندسین حزب جمهوری اسلامی و در همراهی کامل با آن تنظیم می‌کردند، در سال ۱۳۶۷ جامعه اسلامی مهندسین را «با هدف تنظیم و ساماندهی نیروهای سیاسی نخبه و فرهیخته برای تحقق آرمان‌های الهی و انسانی امام خمینی (ره) و تداوم انقلاب و استقرار عدل اسلامی در زمینه های معنوی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فنی و صنعتی» پایه‌گذاری کردند.

فراز و نشیب کنشگری سیاسی جامعه مهندسین

جامعه مهندسین در طول حیات سیاسی بیش از سه دهه‌ای خود، همواره با تشکل‌های سنتی اصولگرایان چون «جامعه روحانیت مبارز» و احزاب ریشه‌دار این جریان چون حزب «موتلفه اسلامی» همراهی و همدلی نشان داده است. در واقع، مواضع و کنشگری جامعه مهندسین، به خاطر ریشه‌ها و مشرب فکری آن، همواره تابعی از رویکردها و مواضع جریان راست سنتی بوده است.

تا سال ۱۳۶۸، این حزب در همراهی با جریان راست سنتی، یکی از منتقدان اصلی دولت و سیاست‌های اقتصادی کابینه «میرحسین موسوی» بود؛ دولتی که در برابر ایده «اقتصاد بازار»، از  «اقتصاد دولتی» حمایت و مدیریت اقتصادی کشور را بر این پایه تنظیم می‌کرد.

نخستین بستر کنشگری جامعه مهندسین به عنوان یک تشکل مستقل، در سال ۱۳۶۸ و در جریان پنجمین دوره انتخابات ریاست جمهوری فراهم شد. در این دوره از انتخابات، حزب جامعه اسلامی مهندسین در همراهی با جامعه روحانیت، از آیت الله «اکبر هاشمی رفسنجانی» و سپس کابینه او حمایت کرد. پس از استقرار دولت هاشمی، برخی از اعضای این تشکل (به خاطر قرابت فکری با جریان راست) به سمت‌های بالای دولتی منصوب شدند.

روند رو به افول کنشگری جناح چپ که با اتمام جنگ آغاز شده بود، در انتخابات مجلس چهارم در فروردین ۷۱ هم ادامه یافت. در این دوره، در نتیجه محدوریت‌های ناشی از نظارت استصوابی برای چپ‌ها، جناح راست میدان‌دار انتخابات شد و به راحتی اکثریت مجلس را به دست آورد. در این میان تعدادی از اعضای جامعه اسلامی مهندسین با حمایت جامعه روحانیت و حزب موتلفه به مجلس راه یافتند.

بروز انشقاق مجدد در جریان راست سیاسی (۱۳۷۴) و جدایی تفکر راست مدرن (کارگزاران سازندگی) از جامعه روحانیت مبارز، موجب جدایی راه جامعه مهندسین از مجموعه اصولگرایان ارزشگرا نشد. جامعه مهندسین در انتقاد از رویکرد اقتصادی توسعه‌گرای هاشمی، با جریان‌های سنتی اصولگرا همراه شده بود.

پنجمین دوره انتخابات مجلس در سال ۷۵ در سایه جدایی راست مدرن از راست سنتی و نزدیکی جناح راست مدرن به چپ‌ها برگزار شد. در نتیجه این انتخابات، تقریبا دو سوم کرسی‌های مجلس در اختیار جناح راست سنتی قرار گرفت. این نتیجه برای جناحی که اغلب کرسی‌های مجلس چهارم را در اختیار داشت، نتیجه چندان مطلوبی نبود. در این دوره هم تعدادی از اعضای جامعه مهندسین در فهرست جامعه روحانیت به مجلس راه یافتند.

تحولات و شکل‌گیری مطالبات سیاسی و اجتماعی در سال‌های میانی دهه ۷۰، ورق را به نفع جناح چپ برگرداند. نزدیکی بیش از پیش کارگزاران به جریان چپ و حمایت یکپارچه از «سیدمحمد خاتمی»، از عواملی بود که اصولگرایان را که به صورت یکپارچه از «علی اکبر ناطق نوری» حمایت می‌کردند، به جریان ناکام هفتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بدل کرد. با روی کار آمدن دولت اصلاح‌طلب، افراد نزدیک به جامعه مهندسین هم به مرور از سمت‌های دولتی کنار رفتند.

این نتیجه در جریان ششمین دوره انتخابات مجلس و هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تکرار شد. در این فاصله، حزب جامعه مهندسین همصدا با دیگر اصولگرایان، نقد عملکرد دولت و مجلس اصلاح‌طلب را در دستور کار خود داشت.

طی پیروزی‌های انتخاباتی سریالی اصولگرایان در انتخابات‌های مجلس هفتم، هشتم و نهم و ریاست جمهوری نهم و دهم، جامعه مهندسین همواره با جامعه روحانیت و موتلفه همراه بود. حمایت از «محمود احمدی‌نژاد» که خود یکی از اعضای جامعه اسلامی مهندسین محسوب می‌شد، حاصل هم‌افزایی‌های اصولگرایانه بود که اتفاقا جامعه مهندسین هم در آن نقش فعالی داشت. سلسله پیروزی‌های اصولگرایان با یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری گسسته شد. تشتت نامزدها در اردوگاه اصولگرایی به پیروزی اعتدالگرایان و اصلاح‌طلبان در انتخابات منجر شد.

جامعه مهندسین در سیاست امروز

پس از روی کار آمدن دولت اعتدال در سال ۱۳۹۲ و به رغم اوج گرفتن انتقاداتِ اغلب اصولگرایانه به عملکرد دولت روحانی در حوزه‌های مختلف، سران جامعه اسلامی مهندسین بارها بر لزوم وحدت و همدلی جریان‌های سیاسی با دولت تاکید کرده‌اند. «محمدرضا باهنر» دبیر کل جامعه اسلامی مهندسین در سیزدهمین مجمع عمومی این تشکل در تیرماه ۹۷، وحدت را نیاز کلی جامعه خواند و گفت: به عنوان فعال سیاسی بارها اعلام کرده ام که رقابت ها باید به انتخابات محدود شود. زمانی که دولت مستقر شد به مثابه تیم ملی است و همه موظف هستند همدل و همزبان به دولت کمک کنند. اگر دولت و مجلس مستقر موفق نشوند به معنای پیروزی حزب و جناح رقیب نیست، بلکه خطای نظام صورت گرفته است.

در مجموع، در سال‌های پس از افول نقش جریان‌های سنتی در عرصه کنشگری انتخاباتی، اعضای جامعه اسلامی مهندسین به صورت تمام‌عیار با سازوکارهای جمعی اصولگرایانه همکاری و همراهی داشته‌اند. این تشکل، با «شورای هماهنگی اصولگرایان» در جریان دهمین دوره انتخابات مجلس در سال ۹۴ همگام شد، هرچند اصولگرایان در این انتخابات هم نتوانستند موفق عمل کنند. همچنین همراهی کامل با «جبهه مردمی نیروهای انقلاب» یا همان «جمنا» به عنوان تشکیلات فراگیر اصولگرایی و حمایت تمام قد از «سیدابراهیم رئیسی» نامزد منتخب اصولگرایی برای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در پیشینه عملکردی جامعه مهندسین به چشم می‌خورد.

همراهی با سازوکارهای جمعی اصولگرایان در جریان یازدهمین دوره انتخابات مجلس در اسفندماه آتی هم در دستور کار جامعه مهندسین و اعضای برجسته آن قرار دارد. دبیر کل جامعه مهندسین، خود به عنوان یکی از پایه‌گذاران و ارکان «شورای وحدت» به عنوان تشکیلات جمعی اصولگرایان، مدت‌ها است به نقش‌آفرینی محوری در میان اصولگرایان می‌پردازد و امروزه به عنوان چهره‌ای تاثیرگذار در جناح اصولگرا شناخته می‌شود.