انسان؛ صنعتگر ماهیت اخروی خود

به گزارش پایگاه خبری “ججین” ، به سخن دیگر، انسان در دنیا مانند ماده خامی است که قابلیت دارد در هر قالبی ریخته و انواع گوناگون صنایع از آن بیرون آید. از نظر قرآن، خود انسان صنعتگر خود است. ماده اولیه نیز خودش است. پس هر کسی خودش را در قالبی می‌ریزد و شکلی به آن می‌بخشد که ماهیت اخروی او را تشکیل می‌دهد. البته این صنعتگری از زمانی حتی قبل از تولد با فعالیت‌های والدین شروع می‌شود، ولی پس از تولد کم کم اختیار کارخانه صنعتگری در دست خود او قرار‌می‌گیرد و خود اوست که شکل نهایی را به خودش می‌بخشد. این شکل‌گیری و قالب‌زنی تا زمان اجل مسمی و مرگ حتمی به طول می‌انجامد؛ برخی‌ها با اعمال خوب و بدی که به عنوان سنت به جا گذاشته‌اند در عالم برزخ نیز به صنعتگری خود ادامه می‌دهند؛ چنانکه خدا می‌فرماید: وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ؛ ما هر آنچه را پیش فرستادند و آثار اعمالی که انجام دادند را می‌نویسیم.(یس، آیه ۱۲)
به هر حال، در یک فرآیند طولانی از آغاز نطفه تا پایان مرگ و حتی عالم برزخ، انسان از خود قالبی می‌زند که همان شکل و ماهیت اخروی اوست. برخی خود را برتر از فرشته می‌سازند و برخی چارپا یا پست‌تر از آن از گیاه و سنگ می‌سازند که جایگاه ایشان دوزخ است.(اعراف، آیه ۱۷۹؛ جن، آیه ۱۵ )
از نظر قرآن، انسان در همین دنیا می‌تواند وضعیت ماهیت اخروی افراد را بداند؛ یعنی افراد پس از مدتی اموری را ملکه و مقوم ذات خود می‌سازند که می‌توان از راه آن تشخیص داد بهشتی هستند یا دوزخی. خدا درباره نشانه‌های اهل ایمان و بهشت می‌فرماید: سِیَماهُمْ فِی وُجُوهِهِم مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ؛ نشانه ایشان در چهره‌هایشان از آثار سجود است.(فتح، آیه ۲۹)
اینکه در این دنیا مشخص است که چگونه آدمی است، به طور طبیعی در آخرت نیز همین چهره و قیاقه‌اش نشان می‌دهد که چگونه انسانی است؛ انسان فرشته یا انسان گاو یا انسان سگ یا انسان چوب یا انسان سنگ. در قیامت افرادی چون درندگان محشور می‌شوند که ماهیت ساخته شده و صنعت خود آنها در دنیا است.(تکویر، آیه ۵)
بنابراین، دیگر نیازی به پرسش درباره این افراد نیست؛ زیرا سیما و قیافه و اندام آنها نشان می‌دهد که چه نوع انسانی هستند. از همین رو، در قیامت‌گاه ، دیگر سؤال و جواب معنا ندارد؛ زیرا سیمای مومن و مجرم خودش شهادت، بلکه اعتراف می‌کند که در چه وضعیتی است. خدا می‌فرماید: فَیَوْمَئِذٍ لاَ یُسْئَلُ عَن ذَنبِهِ إِنسٌ وَ لاَ جَانٌّ… یُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِیَماهُمْ؛ پس در آن روز از گناه انسان و جن پرسش نمی‌شود… چون مجرمان به چهره‌ها و نشانه‌های خودشان شناخته می‌شوند.(الرحمن، آیات ۳۹ و ۴۱)